Whānau me te hapū
Ka papahoro te ōhanga i ngā raupatu whenua, ā, ka rerekē mai i te tōnuitanga o te pokapūtanga o te rau tau 1800. Ahakoa i mahi tahi tonu ngā whānau me ngā hapū, kāre rātou i mahi mō te whai rawa o te iwi. I whai utu rātou mō te kāwanatanga, ngā Pākehā whai rawa me ngā kaiahuwhenua ranei. Nawai ra ka noho rawakore anō te ohanga Māori.
Te mahi mō te utu
Nō te tekau tau 1870, kua mahi ngā Māori mō tētahi atu, ā, he nui te wā he pai ake tēnei i te mahi mōu ake. Atu i te tekau tau 1880 ka riro mai ngā mahi kuti hipi, ā, i te tuatahi ki Te Matau-a-Māui, pakaru atu ki ngā topito o te motu. He mahi ā-whānau, ā-hapū rānei te kuti hipi.
Ka mahi tahi, ā-hapū rānei ngā kaikeri kāpia. Ka haoa te inanga ki ngā motu e rua hei kai, hei hoko rānei ki te Pākehā. Ki Te Waipounamu, ka hopu ngā whānau o Ngāi Tahu i te tītī mō te hoko.
Ahuwhenua
Nō te tau 1900, he maha ngā kaimahi hipi Māori ki Te Tai Rāwhiti, te taha whakarunga o Heretaunga me Wairarapa. I te tīmatanga o tērā rau tau, e hoko whenua ana te kāwanatanga mō ngā whenua mai i ngā Māori. I waenganui i ngā tau 1891 me 1911, neke atu i te 3 miriona ngā eka whenua ka hokona e te kāwanatanga Rīpera.
Te whakawhanake whenua
Nō te paunga o te tekau tau 1920, ka riro ngā pūtea taurewa a te kāwanatnga ki te whakawhanake i ngā whenua Māori. Nō te tau 1939, he nui ngā kaimahi Māori, ā, neke atu i te 5,000 te rahi.
Ahakoa te manako tērā ka tū te Māori hei kaiahuwhenua, he maha ngā raru. Nō te pokapūtanga o te rau tau 1900, kua tae mai ngā mīhini, ā, ka whakatahangia te ringa mahi. Whāia ko te nuinga o ngā whenua haumako kua riro i te kāwanatanga. Ko ngā whenua a ngā Māori he tūpuhi.
Ka kake te taupori Māori, ā, kāre i nui ngā whenua mō te ahuwhenua. Ahakoa i te tau 1960, e 2,116 te rahi o ngā pāmu, ā, 1.5 miriona ngā eka whenua kei raro i ngā kaporeihana me ngā kaitiakitanga Māori, kīhai i rahi rawa ngā mahi. Ko te putanga atu tērā o ētahi ki ngā tāone kimi mahi ai.
