Kōrero: Te kawa o te marae

I ngā wā o mua ko te tikanga o te pōwhiri he whakamātau mēnā he riri, he mārie te haere ake a te manuhiri. Kei tēnā marae, kei tēnā marae tōna ake kawa ā-iwi, ā-rohe hoki.

He kōrero nā Basil Keane
Te āhua nui: Manuhiri (guests) arrive at a pōwhiri, Pāpāwai marae, 2012

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Kawa o te marae

Ko te kawa he momo ture tapu ka whakahaere i te marae. Kei ia marae tōna ake kawa whakahaere, engari arā tonu ngā āhuatanga ōrite puta noa i ngā marae katoa. 

He tūranga whakahī tonu te whai wāhi atu ki te kawa o te pōwhiri. He rite tonu ka noho ko ngā mātāmua o te whānau i te tūranga kaikaranga, kaikōrero hoki o te marae.

I ētahi marae ko ngā kaikōrero o te tangata whenua ka tū, kātahi anō te manuhiri. I ētahi marae, ka whakautuutu ngā kaikōrero mai i tētahi taha ki tētahi.

Te āhua o te pōwhiri

Kia tōpū mai te manuhiri ki te pāwaha ka rere te karanga pōwhiri a te tangata whenua. Mēnā kei te haramai te waewae tapu ka tākina te wero.

Ka tau ana te manuhiri ki runga i te marae ātea (i mua tonu i te wharenui), ka rere ko ngā whaikōrero me ngā waiata. I te kōpanitanga kua tuku koha te manuhiri. Whai muri ka hongi, ka harirū.

I muri tata ake i te pōwhiri ko te hākari. Hei te pō, kua haere tonu ngā mihimihi i roto i te wharenui, kua huri haere ngā kōrero mai i tētahi pito ki tētahi.

Kia whītiki te manuhiri, ka tīmata te poroporoaki.

Ngā pūrākau me te pōwhiri

Kei runga i ngā marae ngā atua nui o te Māori. Hei tauira, nō Tūmatauenga te ātea i waho atu i te wharenui. Nā whai anō he wehi anō ngā kōrero i waho. I roto i te wharenui ko Rongo, ā, mārie tonu ngā kōrero.

Te hītori o te pōwhiri

I hua ake te pōwhiri i ngā rā o nehe hei whakamātau i te manuhiri. I ō mua wā ka whakamahi ētahi iwi i ngā hui hei huaki i tētahi atu.

E ai ki ngā tirohanga he ōrite te āhua o te pōwhiri, mai i te ao tawhito ki nāianei.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Te kawa o te marae', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-kawa-o-te-marae (accessed 25 April 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 5 o Hepetema 2013