He korero whakarapopoto
Te rohe whenua
Ko te rohe o Ngāti Porou kei te rāwhiti rawa o Te Ika-a-Māui, e toro ana mai i Te Toka-a-Taiau (i Tūranganui-a-Kiwa) ki Pōtikirua i te raki, kei tuawhakaroto o Wharekāhika. Ko Hikurangi te maunga tapu o te iwi, ko Waiapu te awa rongonui o te rohe. He ingoa nō te moutere o Tahiti mai anō a Waiapu.
Ngā tīpuna
Ko te ingoa o Ngāti Porou i heke iho i te tipuna i a Porourangi. Nā ōna uri i whakaū tōna mana i te rohe mai i Tūranganui-a-Kiwa ki Pōtikirua, nā runga i te mana toa me ngā whakamoemoe.
Ko te tipuna taketake o te iwi ko Māui, he tipua, ā, e whakanuia ana e Ngāti Porou i roto i ana waiata me ana haka. I a Māui e hī ake ana i tana ika, i Te Ika-a-Māui, ka paea tōna waka, a Nukutaimemeha, ki runga o maunga Hikurangi.
Ko Toi rāua ko Paikea anō ētahi tīpuna rongonui o Ngāti Porou. I kau mai a Paikea ki tēnei motu i runga i te tohorā. Ko ngā whakapapa o Ngāti Porou e kaha ana te hono ki a Ngāti Kahungunu rāua ko Te Whānau-a-Apanui.
Nā te toa o ana uri i roto i ngā pakanga i horapa ai te mana o Ngāti Porou ki tēnei rohe.
Ngā nekeneke i te rau tau 1800
I parekura a Ngāti Porou i ngā tauā mau pū o te iwi o Ngāpuhi i te tekau tau mai i 1820. Heoi, nō te taunga mai o te hāhi Karaitiana, ka mau te rongo mō tētahi wā. Ka haina ētahi rangatira i te Tiriti o Waitangi, ka puāwai ngā mahi arumoni.
Nō te tau 1865 ka tū te pakanga tara-a-whare, te pakanga i waenganui i a Ngāti Porou tonu. Ko ētahi o te iwi i tautoko i ngā Hauhau, ko ētahi o te iwi i tū ki te pupuri i te mana motuhake o te iwi. Ka tangohia ngā pū a te kāwanatanga, ka hinga ngā Hauhau; koinei ngā pakanga i mau ai tōna whenua.
Rau tau 1900 me muri mai
Ko Tā Āpirana Ngata te rangatira rongonui o te wāhanga tōmua o te rau tau 1900 me muri mai. He nui ngā kaupapa nāna i hāpai – mai i ngā kōrero tuku iho, ki ngā mahi ahuwhenua, ngā mahi toi, ngā tākaro nui.
He tini te tangata i hūnuku ki ngā tāone i te mutunga o te Pakanga Tuarua o te Ao ki te rapu i te mātauranga, i te oranga.
I te tau 2013, tata ki te 71,049 ngā uri whakaheke o te iwi o Ngāti Porou. Ko te nuinga kei Tūranga nui-a-Kiwa, kei Tāmaki-makau-rau, kei Te Whanganui-a-Tara, kei ētahi atu tāone e noho ana.