Kōrero: Te tāhere manu

Ki te Māori, he pātaka kai te ngahere, haruru ana i tēnā manu, i tēnā manu – te kererū, te kākā, te tūī, arā noa atu. Ka tao te manu ki roto hāngī, ka kōtutu rānei ki tōna anō hinu; ka whatua mai he kākahu i ōna huruhuru, hei whakarākai rānei mō te māhunga. He wā nui te wā tāhere manu, he maha hoki ōna tikanga.

He kōrero nā Basil Keane
Te āhua nui: Te hopu weka

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te rapu kai

I ngā wā ō mua ko te moana me te ngahere ngā pātaka kai a te Māori. Ko te manu anake te kararehe nui hei kai i te korenga o te whakangote ki te whenua nei. Whai anō he wā nui whakaharahara te wā o te tau mō te hopu manu. I mahia tēnā manu me tēnā manu – te kererū, te kākā, te tūī, arā atu.

Tāhū kōrero

Ka tae ngā Pākehā tōmua ki Aotearoa, he manu ā rātou kai. Ka pahure te wā, ka rerekē haere ngā whakaaro o te Māori me te Pākehā ki te hopu manu. Ko tā te Māori he hopu manu ki te kai, ko tā te Pākehā he hopu manu mō te hākinakina kē. Whāia, ka tau he ture ārahi i te hopu manu.

Te atawhai i te manu

Kia tae ki te paunga o te rau tau atu i 1800 kua heke haere te rahi o ngā manu. Whāia, ka whakapotongia te wā hopu manu ki ētahi marama ruarua noa iho i te tau. Atu i te tekau tau atu i 1890, ka aukatingia te hopu kererū, hei ētahi wā mō te katoa o te tau.

Ko te whakapae a te Māori, kāpā nā te hopu ka paheke te manu, nā te topenga o ngā ngahere kē te tino take i iti haere ai ngā manu.

I te tau 1922 ka aukatingia te hopu manu mō ake tonu. Tatū ki ēnei rā, kei te tautoko ētahi iwi Māori i ngā kaupapa atawhai, whakaora i ngā manu o Aotearoa.

Ngā wā hopu manu

Ko te wā mō te hopu manu atu i te Haratua ki te Hōngongoi. Hopukina ai ētahi manu i te raumati.

Te hopu manu

Ka hopukina te manu mā:

  • te tāhere i te waewae, te kakī rānei o te manu
  • te tao
  • te hahau i te manu ka tau ana ki te pae
  • te tango i te manu i te pō mai tōna kōhanga
  • te tāhiti
  • ngā kurī whakangau

Te maimoa manu

Ko ētahi tikanga maimoa manu a te Māori ko te:

  • pakoire manu, hei ētahi wā mā te whio rau.
  • maimoa hei papaki kākā.
  • waka whakainu wai ka whakairia ki runga rākau. Ka tau te manu ki te inu i te waka whakainu wai, ka mau.

Te tunu i te manu

Ki te kainga wawetia te manu, ka tunua ki te hāngī. Ki te puritia mō te wā, ka hukihukia te manu, kātahi ka kōtutua ki ōna anō hinu. Hei te wā o Matariki ēnei mahi, arā, i te takiwā o Pipiri. Whatua mai ai he kākahu, he rākai māhunga i ōna huruhuru.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Te tāhere manu', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-tahere-manu (accessed 19 March 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 24 o Hepetema 2007