He korero whakarapopoto
Ka ū ngā tīpuna o te iwi Māori ki Aotearoa, ka kite rātou he rerekē tēnei whenua ki Hawaiki. He whenua nui, he whenua mātao. Nāwai ā, ka tau tā rātou noho ki te ngahere, ka tau rātou ki ngā kai o te ngahere. Whāia, ka noho te ngahere hei whakaruruhau, hei wāhi tango rawa.
Tāne Mahuta
Nā te nui o te ngahere ki te Māori, ka matika a Tāne Mahuta hei atua nui rawa.
Te orokohanga o te ao
I te orokohanga o te ao, nā Tāne ōna mātua a Ranginui rāua ko Papatūānuku i wehe, kia puta te māramatanga ki te ao. Ko te whakapae, ko ngā rākau o te ngahere kei te toko i te rangi ki runga, kia aha ai, kia tīaho ai te māramatanga ki te ao.
Te kawa o te marae
He tauira te pōwhiri mō te orokohanga o te ao. Whāia, ko te whare nui te putanga o te māramatanga, ko te marae ātea te ao o te pōuri. Ka tū he tangata ki te marae ki te kōrero, ko Tāne tērā, e tīaho ana i te māramatanga mō tētahi kaupapa.
Ngā kōrero mai i te ngahere
He nui ngā kōrero a te Māori mō ngā tipu me ngā rākau.
- He rākau tū tahi te tī kouka, nā reira kīia ai he tohu mō te tū motuhake.
- Ko te pā harakeke te tohu mō te whānau – ko ngā rau o waho ka whakaritea ki ngā mātua, ko te rito kei waenganui ka whakaritea ki ngā tamariki.
- He tohu te raukawa ki te whai aroha a te tāne me te wahine. I pania e Māhinaarangi te raukawa ki tōna kiri i te wā o tana whakaipotanga i a Tūrongo.
- Whakamaua ai ngā tipu kakara ki te kakī o te tangata. Ka waiata oriori te whaea ki tana tamaiti, ka whakaritea te tamaiti ki te hei piripiri, te hei mokimoki, te pona tarata, te aha atu.
Ngā whakataukī o te ngahere
He nui ngā kōrero a te Māori e whakarite ana i te tangata ki te tipu, ki te rākau.
- He rākau nui, pakari te tōtara. Ka mate ana te rangatira ka whakaritea ki te tōtara kua hinga i te wao.
- Ka mamae te kiri o te tangata ka werohia e te ongaonga. Ka whakaritea te tangata kakī mārō ki te ongaonga.
- He ngāwari te hua o te tawa, engari he mārō te uho. Ka whakaritea te tangata mataku ki te hua o te tawa; ko te tangata kaha ka whakaritea ki te uho.