Kōrero: Te Waonui a Tāne

Whārangi 2. Te kawa o te marae

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Pōwhiri

Ko te orokohanga o te ao, arā, te wehenga o Rangi rāua ko Papa e Tāne, te tauira mō te pōwhiri ka tū i runga marae, arā, ka pō, ka ao, ka ea, ka awatea. Ko te ngako o ēnei pūrākau, ko te tū a Tāne kia wehe i ōna mātua, kia puta te ao mārama. Kei te marae ātea te pōwhiri, he mahinga anō o te auahatanga o te ao i te wehenga o Papatūānuku rāua ko Ranginui. Anō me te mea e whakawehe anō ngā kaikōrero i a Papa rāua ko Rangi, arā te mahi i puta mai te māramatanga ki te ao. Tā te kaikōrero mahi he whaikōrero whakamārama, whakatau hoki mō te iwi.

Ko te whare tipuna te tauira mō Te Ao Mārama; ā, ko te marae ātea te tauira mō Te Pō. Ko te tikanga o te pōwhiri he kōrero i ngā take me ngā raruraru a te iwi, kia puta ai he māramatanga. Ka puta te hihiri a Tāne i te pō. Nā te hihiri ka wehea a Rangi me Papa kia tīaho he māramatanga ki te ao. Me kī, he kupu whakarite a Tāne mō te hihiri me te whanaketanga ka puta ake i te whenua.

Whaikōrero

Ka tū he tangata ki te whaikōrero i runga marae, kei te whakarite i a ia anō ki a Tāne. Ko te tū a te kaikōrero he tū tōtika (ko Tāne-ua-tika), kia tareka ai te waha i ngā kaupapa taumaha (Tāne-uehā), kia puta ai ngā whakaaro ikeike (ko Tāne-nui-ā-rangi, ko Tāne-te-wānanga).

Ka whakaputa e ngā kaikōrero ngā kaupapa o te wā, kia taea ai te rapu i te māramatanga me te mātauranga. Ka tū te kaikōrero pērā i a Tāne, arā, ki te hiki i te rangi ki runga kia tīaho ai te māramatanga ki te ao.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Te Ahukaramū Charles Royal, 'Te Waonui a Tāne - Te kawa o te marae', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-waonui-a-tane/page-2 (accessed 25 April 2024)

He kōrero nā Te Ahukaramū Charles Royal, i tāngia i te 24 Sep 2007