Kōrero: Matariki – Te Tau Hou Māori

Kia taukapo mai ki te rangi takurua i te atapō, kua tohu a Matariki i te Tau Hou Māori. Ki a ngāi Māori, ko te aranga ake o Matariki te mātārere mō te whakamaharatanga, te harikoa me te rongomau. Koia nei te wā e whakakotahi ai ngā hapori ki ngā mahi whakanui. I ngā tau 2000, ka kaha kitea anō te whakanuia o Matariki e ngāi Māori me ngāi Pākehā. Atu i te tau 2022 ka tū he hararei tūmatanui e arohia ai a Matariki i te Pipiri, i te Hōngongoi rānei o ia tau.  

He kōrero nā Paul Meredith
Te āhua nui: Te kāhui o Matariki

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ko wai a Matariki?

Ko Matariki te ingoa Māori mō te kāhui whetū e mōhiotia ana anō ko Pleiades. Ka whakakau ake i wē-takurua, ka mutu, ki tētahi tokomaha tonu o ngāi Māori, ko ia te tohu o te tīmatanga o te tau hou. E mōhio ana ngā iwi mō Matariki, ka whakanuia hoki puta noa i Aotearoa, ko tēnā iwi ki tōna anō momo whakanui, ko tēnā iwi hei tōna anō wā.

He whakapotonga a Matariki mō ‘Ngā Mata o te Ariki Tāwhirimātea e tohu ana i tētahi kāhui whetū nui tonu, e mōhiotia ana anō ki Ūropi ko Pleiades. E ai ki ngā kōrero tuku iho a ngāi Māori, i te kaha riri o te atua o te hau o Tāwhirimātea i te wehea o ō rātou mātua, a Ranginui rāua ko Papatūānuku, e ōna tēina tuākana, ka tīkarohia mai e ia ōna mata, ka makaia ki te rangi.  

Atu i te ora ki te mate  

I ngā rā o nehe, ko te wā ki a Matariki te wā e whakamihia ai te hunga kua mate e tukua ai kia whetūrangihia. He wā anō tēnei e hoki ai a mahara, e whakamihia ai ngā atua mō ngā hua o te whenua, e hākari tahi ai te whānau me ngā hoa. 

Te whakarauorahia o Matariki

He wā tōna i kaingākautia ai ngā mahi whakanui i a Matariki, engari tae atu ki ngā tau 1940, kua kore e tino whakanuia. I ngā 2000, ka whakarauoratia.  I ēnei rā ka whai wāhi atu te mano tini ki ngā huihuinga whakanui i te tīmatanga o te Tau Hou Māori, me te whai wāhi atu anō ki ngā mahi whakanui a te whānau ki te mahara ake ki te hunga kua riro me te whakariterite mō te tau ki mua.  

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Paul Meredith, 'Matariki – Te Tau Hou Māori', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/matariki (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Paul Meredith, i tāngia i te 12 o Hune 2006, i tātarihia i te 19 o Hune 2021