Kōrero: Te Whānau-ā-Apanui

Te patu tohorā i Te Moana a Toitehuatahi

Te patu tohorā i Te Moana a Toitehuatahi

He wāhi nui tō te patu tohorā i roto i te oranga o Te Whānau-ā-Apanui, mai anō i te taenga tuatahitanga mai o ngā Pākehā, tatū noa ki te tekau tau atu i 1920. Ko te kōrero nei, mō te patu tohorā i ngā tau tōmua o te rau tau 1900. Kei te whakaahua nei e tapahia ana tētahi tohorā i te ākau tata ki Whangaparāoa.

Mai i te Hepetema ki te Tihema ka hangaa ētahi pourewa ki ētahi wāhi pai hei mātaki tohorā, pēnei i te hōtera o Te Kaha. E rua ngā kaimataara ki ia pourewa, i te ao i te pō. Ina kitea he kauika tohorā, kua hiki te haki i te taunga poti, kua oma mai ngā tāngata mai i ō rātou pāmu.

E 8 mita te roa o ō rātou poti, tokoono ngā kaihoe, kotahi te kaiārahi, kei a ia te hoe piripiri e 5 mita te roa. E rua ngā rāti (harpoon), e toru ngā tao (lance) ki ia poti.

He mahi taumaha te tō tohorā ki uta. Hei ētahi wā, e 12 haora ka pau i ngā poti maha ki te tō i te tohorā. Tapahia ai te tohorā ki ētahi wheketere tohorā pērā i tērā i raro iho i te hōtera i Te Kaha. Ka tatari mā te tai pari te tohorā e pae ki uta rawa, ā, kia timu te tai, ka tapahia te tohorā.

He mea ioio (cut into strips) te kiko tohorā kātahi ka whakarewangia ki roto i ētahi kōhua haeana. Mahi ai ngā tāngata mōhio ki te whakarewa tohorā i te ao i te pō, e pau ai te tohorā. Ka hia rā kē rātou e mahi ana kātahi anō ka rewa he tohorā. Ka raua ngā hinu ki ngā kāho ka tukuna mā runga kaipuke ki Tāmaki. Ko te utu i aua rā, e £16 mō te tana kotahi.

Ka reka ki te iwi te kai tohorā; heria ai e tēnā, e tēnā tāna wāhanga kiko tohorā ki te kāinga. Engari ko te haunga! Aue! Whai muri i te whakarewanga, ka haunga kiko tohorā ngā mea katoa mō ētahi rā.

Te whakamahi i tēnei tūemi

New Zealand Herald
Reference: Weekly News, 8 August 1912
Photograph by Canon Pahewa

Permission of the New Zealand Herald must be obtained before any re-use of this image.

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te tuhi tohutoro mō tēnei whārangi:

Roka Paora, 'Te Whānau-ā-Apanui - Te ōhanga i muri i te taenga mai o te Pākehā', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/photograph/532/te-patu-tohora-i-te-moana-a-toitehuatahi (accessed 30 March 2024)

He kōrero nā Roka Paora, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 10 Feb 2015