Kōrero: Te Whānau-ā-Apanui

Whārangi 1. Whenua

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

He tino waimarie a Apanui Ringamutu te tipuna taketake o Te Whānau-ā-Apanui. I a ia e taitama ana ka tukuna ētahi whenua nui ki a ia i te Tai Rāwhiti, tae atu ki te awa o Mōtū. Nā ōna uri whakaheke te whenua i noho. Waihoki, ko ngā rawa i ahu i te mahi patu tohorā ka whakahokia ki te iwi. I ēnei rā whakahaerehia ai e Te Whānau-ā-Apanui āna kaupapa hao ika, ōna poraka whenua kua tipuria ki te rākau paina me ētahi atu kaupapa pakihi kua whai hua.

Ka toro te rohe atu i Taumata-ō-Apanui (kei waenganui o Tōrere me Hāwai) ki Pōtaka. E noho ana ngā hapū e 13 ki ngā whenua kei te kūititanga i waenganui i te takutai me te pae maunga o Raukūmara i te taha rāwhiti o te Moana a Toitehuatahi.

Koinei te pepeha mō te iwi:

Mai i Taumata o Apanui ki Pōtaka
Ko Whanokao te maunga
Ko Mōtū te awa
Ko Whakaari te puia
Ko Apanui te tangata
Ko Te Whānau-ā-Apanui te iwi

Kei te Paeroa o Raukūmara te maunga o Whanokao e tū ana, arā, me ahu whakatetonga mā rāwhiti i Te Kaha, ka whakatata ki te paenga whenua i waenganui i a Te Whānau-ā-Apanui rāua ko Ngāti Porou. Kei Maraenui te pūaha o te awa o Mōtū. Tū mātāhō ana a Whakaari ki mua i te aroaro o tōna iwi i ngā tau ki muri ā, tatū noa ki ēnei rā.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Roka Paora, 'Te Whānau-ā-Apanui - Whenua', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-whanau-a-apanui/page-1 (accessed 19 March 2024)

He kōrero nā Roka Paora, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 10 Feb 2015