Kōrero: Te Whānau-ā-Apanui

Whārangi 3. Ngā kōrero mō te whānau a Apanui Ringamutu

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ko Rongomaihuatahi rāua ko Tūrīrangi

I takoto te kōrero a Apanui Waipapa o Ngāti Porou kia moe tana tamāhine a Rongomaihuatahi ki a Tūrīrangi, he uri nō Tamatekapua, nō Ngāriki o Tunapahore hoki. Nāwai, ka tū te riri ki waenganui i a Apanui Waipapa rāua ko te rangatira o Ūawa a Kahukuranui, ka patua a Apanui Waipapa.

Nō muri, i patua e Tūrīrangi ētahi o ngā uri o Kahukuranui i tētahi wāhi e pātata ana ki Tunapahore. Ka hau te rongo mō te matenga nei i te Tai Rāwhiti puta noa, tae rawa ki te iwi o Kahukuranui i Ūawa.

Whāia, ka whakaarahia e Kahukuranui he taua nui, ka hikitia te ara ki Tunapahore, he ranaki mate te take. I tō rātou whakaekenga i te pā o Tūrīrangi, ka patua a Kahukuranui. Hei tohu whakanui i tēnei toanga ka tonoa e ngā tamariki a Apanui Waipapa tō rātou tuahine a Rongomaihuatahi ki te taha rāwhiti o te Moana a Toitehuatahi, ki reira rapu ai i te tangata nāna a Kahukuranui i patu.

Ka tae a Rongomaihuatahi me tana iwi ki Tunapahore. I reira ka tūtaki, ka moe rāua ko Tūrīrangi, kia puta i a rāua te tipuna taketake o te iwi, a Apanui Ringamutu.

Te tūtakitanga o Apanui Ringamutu ki te iwi o tōna whāea

E ono, e whitu tau pea i muri i te moenga o tō rātou tuahine ki a Tūrīrangi, ka haere ngā tungāne o Rongomaihuatahi me ngā iwi o te rohe o Ngāti Porou ki tētahi hui nui ki Ōmāio.

I tōna rongotanga mō te hui, ka hīkoi a Rongomaihuatahi rāua ko tana tama nohinohi a Apanui Ringamutu mā te takutai i Tunapahore. I tō rāua taenga ki te kōawa i muri i te pā o Ōmāio, ka tohungia e Rongomaihuatahi tana tama kia haere atu ko ia anake, ka noho a Rongomaihuatahi ki ngā tahataha o te manga mātaki atu ai. Nō te kitenga atu o ngā kaumātua rā i te tamaiti tāne e tākaro ana i te taha o ngā tamariki o Ngāti Porou, ka tono rātou kia haria atu taua tamaiti rā ki a rātou.

Ka pātai atu ngā kaumātua ko wai ia, ko tana whakautu, koia te tama a Rongomaihuatahi. I konei ka tangi aroha atu a Te Aotākaia - te tungāne o Rongomaihuatahi - rātou ko te ope katoa o Ngāti Porou. Ka kī atu a Apanui, ā kō ake nei ka tae atu tōna whāea. I tō rātou rongotanga ake mō tēnei, ka mihi, ka tangi taua iwi rā.

Nō konei ka puta a Rongomaihuatahi i tana wāhi huna ka kotahi atu ki tōna iwi. Nā tana harikoa i te hononga o te iwi o Tūrīrangi rāua ko Rongomaihuatahi, ka whakatauria e tana tungāne e Te Aotakaia, ko ngā whenua atu i Pōtikirua ki Puketapu me tuku ki tana irāmutu, ki a Apanui Ringamutu rātou ko ōna uri whakaheke.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Roka Paora, 'Te Whānau-ā-Apanui - Ngā kōrero mō te whānau a Apanui Ringamutu', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-whanau-a-apanui/page-3 (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Roka Paora, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 10 Feb 2015