Kōrero: Ngāti Kahungunu

Whārangi 4. Kahungunu rāua ko Rongomaiwahine

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Whānui te rongohia o te korero aroha mō Kahungunu rāua ko Rongomaiwahine.

I tae te rongo ki a Kahungunu mō te ātaahua me te arikitanga o Rongomaiwahine. Hāunga, nō tōna taenga ki Te Māhia ka kite ia kua moe kē a Rongomaiwahine i a Tamatakutai. Ka tahuri a Kahungunu ki te whakarata i te iwi o Rongomaiwahine, inā te rahi o te aruhe, i tākaia e ia ki te aka, ka takahurihia i te puke. Nā te nui mārika o te aruhe ka purukatia ngā tatau o te whare.

Kātahi ia ka piki i tētahi puke, ki reira mātaki ai i ngā karoro e ruku ana i te wai; ka whakangungu ia kia rite tana kuku hau ki tā ngā manu kuku hau. Mai i tēra wā kua mōhiotia taua puke ko Puke Karoro. Kātahi a Kahungunu ka haere ki te ruku. Kikī ana ngā ipu ki te pāua hei toha mā ngā tāngata katoa o te pā. Nō tōna pueanga ake i tana ruku whakamutunga, kua piri katoa te pāua ki tōna uma, mīharo ana ngā tāngata.

Nō te whakaaetanga o te iwi o Rongomaiwahine ki a ia, ka whakatika a Kahungunu ki te whakatūtū i te ngangare ki waenganui i a Rongomaiwahine me tana tāne a Tamatakutai. I tētahi pō ka haere huna ia, ka pīhau ki waenganui i te tokorua rā, ka oho ake rāua, ka tohe rāua ki a rāua anō. Aoake, ka haere a Kahungunu i te taha o Tamatakutai ki te tākaro retireti ngaru mā runga waka. Ka riro mā Kahungunu te waka e urungi, ka taupokina e ia te waka i runga i tētahi ngaru nui, ka taka atu a Tamatakutai. Nā te mea kīhai ia i mōhio ki te kauhoe, ka toremi a Tamatakutai.

Ka moe a Kahungunu rāua ko Rongomaiwahine

I tētahi rā ka mea atu a Kahungunu ki a Rongomaiwahine kia whiri i ōna makawe. I a ia e here ana i te tikitiki o Kahungunu ka whati te here. Ka nanao a Kahungunu ki tōna tātua, ka tangohia he harakeke i whakatipuria ki Kawhainui, e pātata ana ki Tauranga. Kia mutu te whakangohengohe i te harakeke ki te wai, ka oti te here a Rongomaiwahine i tōna tikitiki. Kātahi a Kahungunu ka tū, ka anga whakateraki me tana kī:

E te pūtiki wharanui o Tamatea i mahue atu rā i runga o Tauranga.

Nā tēnei kōrero, ka mārama a Rongomaiwahine rātou ko tōna iwi ko wai ake a Kahungunu. Ka moe pūmau rāua, ka noho rāua ki Maungakāhia, te pā i Te Māhia, ka mate a Kahungunu ki konei.

He rahi ngā uri o Rongomaiwahine kei Te Māhia e pūmau ana ki tō ratou Ngāti Rongomaiwahinetanga, kāpā ki te Ngāti Kahungunutanga: ko tō rātou e whakapono ai, he rangatira ake te whakapapa o Rongomaiwahine i tō Kahungunu.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Mere Whaanga, 'Ngāti Kahungunu - Kahungunu rāua ko Rongomaiwahine', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/ngati-kahungunu/page-4 (accessed 19 March 2024)

He kōrero nā Mere Whaanga, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 3 Mar 2017