I whānau mai a Kahungunu (ko Kahu-hunuhunu rānei) ki te pā o Tinotino ki Ōrongotea (nō muri ka whakaingoatia ko Kaitāia). Ka hūnuku tōna matua ki te rohe o Tauranga, te wāhi i tipu ake ai a Kahungunu.
Te kai manu
Ko tētahi o ngā wāhine a Kahungunu, ko Ruareretai, he puhi nō Tūranga-nui-a-Kiwa. I mua tata i te whānautanga mai o tā rāua tamāhine, ka tīkina e Kahungunu he tīeke hei kai mā tana wahine. Nō te whānautanga mai o tā rāua tamāhine ka tapaa ia ki te ingoa Ruahereheretīeke (ngā tīeke i hereherea i tō rātou kōhanga).
He tangata tāroa, pūrotu a Kahungunu. Ka puta whānui te rongo mō tōna rangatiratanga. He tangata puku mahi, i whakatū kāinga, i keri hāwai hei waiwai i ngā māra, i kohi kai, i auaha whakairo, tā moko, te raranga me te tārai waka. Kōrero ai tōna iwi mōna:
Ko Kahu-hunuhunu he tangata ahuwhenua mōhio ki te haere i ngā mahi o uta me te tai.
Ko tētahi kōrero mōna, i tahuri a Kahungunu ki te kari kōawa mai i Awanui ki Kaitāia, kia taea ai e Ngāti Awa te tō i ō rātou waka ki ngā papatahi mōmona kei reira. Waihoki ka hinga te kaupapa, nā te roa o te wā ki te whakaoti i te mahi, nā te pakaru hoki o nga taputapu nā te pōhatuhatu o te whenua repo.
Ngā haerenga o Kahungunu
Nō muri mai ka toko te whakaaro ki a Kahungunu kia haere ki te tonga, ka whakarērea e ia tana wahine tuatahi a Hinetapu me ā rāua tamariki a Tamateaiti rātou ko Haruatai, ko Poupoto. Ka noho a Kahungunu ki Tauranga, ki te taha o tōna matua a Tamatea Ure Hāea mō tētahi wā poto.
Te kōtiro whaiāipo a te koroua
I te hopukanga o Pou Wharekura i tētahi pakanga, ka tono tahi a Wekanui rāua ko Kahukuranui, te tama a Kahungunu mōna. Kia kore ai e tutū te puehu, ka moea a Pou Wharekura e Kahungunu hei wahine māna. E ai ki te kōrero, nā Pou Wharekura tonu te tono ki a Kahungunu ko ia hei wahine māna, he pai ake ki a ia kia maimoatia ia e te koroua, tē mauhereherea e te tamariki.
I Ōtira ka kapohia noatia e ia ētahi ika e haohia ana ki tātahi. Ka kite tōna tuakana a Whaene i tana mahi, kātahi ka whiua atu e ia te tāmure ki a Kahungunu kia werohia tōna ringa e te tara o te ika. Whāia, nō te whānautanga mai o te tama a tōna huānga a Haumanga, ka whakaingoatia e Kahungunu ko Tūtāmure (he mea wero e te tāmure) hei maumaharatanga mō taua āhuatanga.
Ka nuku a Kahungunu ki Whakatāne, ka moe i a Waiarai, kia puta ko Pō Tirohia. Ka nuku anō a Kahungunu ki Opotiki ka noho i te taha o tōna whanaunga o Haumanga. I reira ka uru ia ki tētahi pakanga ki ngā iwi o Rotorua; i karangahia te pakanga nei ko Te Awhenga.
Ngā wāhine rātou ko ngā tamariki a Kahungunu
I a ia ka haere whakatetonga, ka tūtakina, ka moea e Kahungunu te tokomaha o ngā wāhine, i puta ai te tini o ana tamariki.
- I Ōpōtiki ka moe ia i a Te Hautāruke. Ko ā rāua tamariki tokotoru ko Rākei, ko Whakatau, ko Papake.
- I Whāngārā, tokorua ā rāua tamariki ko Ruarauhanga, ko Ruaroa rāua ko Rongomaire.
- I te pā nui o Popoia ki te rohe o Tūranga, ka moe ia i a Ruareretai, te tamāhine a te ariki, a Ruapani. Ko tā rāua tamāhine ko Ruahereheretīeke.
- I Whareongaonga ka moe ia i a Hinepuariari kia puta ko Pōwhiro (ko Te Pōhiro rānei) me tētahi atu. I moea anō e ia te tuahine a Kahukura-waiaraia kia puta ā rāua tamariki, a Tuaiti rāua ko Pōtirohia.
- Kia rongo rawa ia i ngā kōrero mō te pūrotu me te arikitanga o Rongomaiwahine, ka haere a Kahungunu ki tōna kāinga ki Nukutaurua. Ko ngā kōrero mō tō rāua whakaipotanga tētahi o nga tino pūrākau i te ao Māori.
I tōna kaumātuatanga, ka moe a Kahungunu i tētahi puhi, ko Pou Wharekura, he mea hopu ki te pā o Kaiwhakareireia. Ka puta tā rāua tamāhine ko Ruatāpui.
