Kōrero: Ngāi Tahu

Whārangi 1. Ngā hītori tōmua

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ko Uenuku, ko Ruatapu, ko Paikea

I ahu mai ngā tīpuna o Ngāi Tahu i Hawaiki kei Te Moananui-a-Kiwa. Ka tīmata ngā kōrero i te uwhi makawe (ceremonial headdress) tapu a Uenuku, ka whakamaua e ia i ngā kawanga tapu o te iwi. Mārama katoa te iwi, me kaua rawa ō rātou ringa e pā ki taua uwhi makawe. Heoi, nā te mahara a Ruatapu ki tana tūranga mātāmua i roto i te iwi, ka whakamauhia e ia taua uwhi ki mua i te aroaro o te iwi. Nō te kitenga atu o Uenuku, ka kangaa e ia tana tama i mua i te iwi, ‘Kāore e tika māu mā te tama memehea moenga hau moenga rau-kawakawa nei.’ Ko te tikanga o te kanga nei, ahakoa ko Ruatapu te mātāmua o ngā tamariki a Uenuku, i hua mai ia i te moenga rau-kawakawa; ka noho kē ko tana teina ko Paikea te piki kōtuku o tōna matua, nā runga i ngā whakapapa ikeike o tōna kōkā.

Te putanga o Paikea

Nā te whakamā ka toko ake te whakaaro ki roto i a Ruatapu me patua e ia ana teina. E ai ki te kōrero, ka hahautia e ia he waka nui e kuhu ai ngā tama rangatira 140 o te pā ki roto. Ka pāho a Ruatapu ka whakarewa e ia tōna waka. Nō te maunutanga o te waka, ka whakatika atu ngā rangatira o te pā ki roto. Nō te putanga atu ki te moana, ka patua katoatia rātou e Ruatapu. Ko Paikea te rerenga i kau atu ki te moana.

Ka karakia a Paikea, ka puta tētahi tohorā, ka mauria a ia ki Aotearoa. Ka noho a Paikea me te tangata whenua ki Whāngārā i Te Tai Rāwhiti o Te Ika-a-Māui. Ka puta a Ngāi Tahu me Ngāti Porou i a Paikea.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Te Maire Tau, 'Ngāi Tahu - Ngā hītori tōmua', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/ngai-tahu/page-1 (accessed 28 March 2024)

He kōrero nā Te Maire Tau, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 1 Mar 2017