Ka ū ngā Māori ki Aotearoa, ka huri āwhio i te takutai i ō rātou waka. Nō muri ka hīkoi ki te tuawhenua.
Ngā kōrero a ngā iwi
Kei ngā kōrero tuku iho a te Māori ngā mahinga nui a ngā kaihōpara. Whakamārama ai ēnei kōrero i ngā tapatapa whenua me ngā taunaha whenua.
Ko ētahi o ngā kōrero tuku iho mō te tipuna kotahi me āna haerenga. Ko ētahi kōrero ka whakahāngai i ngā taunahatanga whenua o ēnei rā ki ngā wā onamata. Ka whakapae ētahi iwi, mā konei whai mana ai te noho ki runga i te whenua. Hei ētahi wā kei tēnā iwi, kei tēnā iwi he whakamārama mō te pito whenua kotahi, e aha ai, e mana ai te noho. Hei tauira, e rua ngā kōrero mō te tapa i te tihi o Te Aroha i te pae maunga o Kaimai. Ko tētahi kōrero e mea ana nā Kahupekapeka o Tainui i taunaha Te Aroha-o-Kahu, whai muri i te matenga o tana tāne. Heoi, arā anō te kōrero nā Kahumatamomoe o Te Arawa kē i taunaha.
Ka neke ana he iwi ki rohe kē, kawea ai ā rātou tikanga, ā rātou kōrero tuku iho. Koirā pea te take he rite ngā kōrero kei ētahi rohe mō tētahi waka kotahi, ehara i te mea kapi katoa ai te whenua i te waka kotahi te taunaha.
Ngā tohu i te taiao
Kei roto i ngā kōrero tuku iho ngā auahatanga a ngā kaihōpara i te taiao. Inarā nā ngā ahi i kawea mai e āna tuāhine a Ngātoroirangi i whakaora i te kakenga i te maunga o Tongariro.
Arā anō ngā kōrero mō ngā tūpuna i auaha i te whenua, i whakatō rānei i te kai. Hei tauira, nō te mīinga a Pāoa te rangatira o runga i a Horouta, ka rere ngā awa; nā Tamatea ngā kōura ki te awa o Moawhango. Mā ēnei kōrero ka nui atu ai te mana o te iwi ki tōna rohe.
Ngā haerenga a ngā tipua
E ai ki te kōrero, he tipua ētahi o ngā tūpuna heke. Hei tauira, he māhanga a Reitū rāua ko Reipae, i eke manu ka rere atu i tō rāua kāinga i Waikato ki Te Tai Tokerau. Ko ēnei momo kōrero eke manu tāwhana whenua hei whakamārama i ngā whenua kāore he pānga o ngā uri.
Te tangata, te whenua
Tērā ngā kōrero tuku iho mō te hanumitanga o te tangata me te whenua. Hei tauira, tērā ētahi motu i Te Whanganui-a-Tara, a Matiu rāua ko Mākaro. E ai ki te kōrero, i ngā rā onamata he tamāhine rāua nā Kupe.
