Kōrero: Ngā rōpū

Whārangi 3. Ngā rōpū mautohe

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā rōpū porotū

Ki tā ētahi kaikōrero mō te ao Māori e kore e pahure te aha mai kore ake ngā mahi a te hunga porotū. E takea mai ana tēnei tikanga whakaaro i roto i te whāinga tino rangatiratanga.

He nui ngā rōpū mautohe ka puta mai, ko Ngā Tamatoa tērā, ko te Māori Graduates Association tērā ko Māori Organisation on Human Rights tērā. Ko Ngā Tamatoa rātou ko Te Reo Māori Society ko Ngā Kaiwhakapūmai i te Reo mā, i whawhai mā te nohonoho, ngā petihana paremata me ngā kereme ki te Taraipiunara mō te ako i te reo ki roto kura me ngā whakapāoho reo Māori.

Tutū ana te pūehu ki Waitangi i te whakapae he mahinga nanakia noa iho te Tiriti o Waitangi i te tuku haeretanga o ngā kāwanatanga i te tiriti kia takahia.

Te Rōpū Matakite

I te takiwā ki te tīmatanga o te tau 1975, ka ārahina e te ruahine me te perehitini taketake o te Rōpū Wāhine Māori e Whina Cooper tōna tira kahurangi o Te Rōpū Matakite ki Te Whanganui-ā-Tara. E 800 kiromita te matāra atu o tā rātou hīkoi, mai i Te Hāpua ki ngā pariparinga o te Whare Paremata. E 40,000 tāngata i rūpeke me te whakahau kia whakamutu te mahi tāhae whenua Māori. Nō te paunga o te tau ka waihangatia ki rō paremata te Ture Tiriti o Waitangi i hua ai te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi.

Ōrākei Māori Action Group

I ngā tau o te 1977 me te 1978, i runga i ngā arataki a te Ōrākei Māori Action Group ka nōhia te whenua taurikura o Tāmaki-makaurau, a Takaparawhā mō ngā rangi e 506 e whakahau ana i te kāwanatanga kia whakamana i tōna oati ki te iwi e kore taua whenua e hokona, ka mutu kia whakahokia aua whenua ki te iwi kāinga. I te rangi 507 ka peia atu rātou e te ope tauā pirihimana.

He maha anō ngā rōpū (whanaunga) kua hangaia hei noho i te whenua tautohe kia whakahokia ai ki ngā tāngata whenua Māori.

Waitangi Action Committee

I te tau 1981 ka whakakotahi mai ngā kaimautohe Māori me ētahi rōpū Pākehā ki raro i te awe o te Waitangi Action Committee ki te tohe ki ngā mahi kaikiri, takahi tāne/wahine, mahi whaiwhai moni me ngā mahi tāmi a te kāwanatanga. Ka haukoti rātou i ngā mahi whakanui o Waitangi, ā, ka tohe kanohi ki te kanohi ki ngā tauira Pākehā o te Whare Wānanga o Tāmaki mō tā rātou whakaheahea i te haka i te hīkoi ā-tau o te kura. Heoti he mea tautoko katoa ō rātou whakapae, me tō rātou whakawātanga e ngā rōpū Māori pērā ki te Kaunihera Māori me te Rōpū Wāhine Māori Toko i te Ora. He nui ngā taunaki i tiritahitia e ēnei rōpū ki ngā tāwēwētanga i ngā taone, ka mutu ka whakapeto ngoi rātou ki ngā wāhanga hauora, mātauranga, noho, oranga hoki o te Māori me te whakaheke i ngā mahi taihara ki waenganui hoki i te hunga rangatahi. Ko ētahi anō pakanga ki te whai mahi me te whai wāhi noho a te Māori – he āhuatanga ēnei i pōhēhētia e ēnei rōpū ka taea i runga i te rangimārie.

Hīkoi ki Waitangi

Nā te Kōmiti Mahi o Waitangi, te Kaunihera Māori, te Rōpū Wāhine Māori Toko i te Ora, me ngā rōpū tōrangapū rua rautau te pakeke ko Te Kotahitanga me Te Kīngitanga i whakahaere te hīkoi ki Waitangi i te tau 1984 hei aukati i te Rā o Waitangi. He maha hoki ngā tūmomo tāngata i whakakotahi mai kia whakahonoretia te Tiriti o Waitangi.

Nāwai ka hurihia e te kāwanatanga te Ture Tiriti o Waitangi, arā, kia tirohia ngā kerēme tae rawa ki te tau 1840.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Ngapare Hopa, 'Ngā rōpū - Ngā rōpū mautohe', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-ropu/page-3 (accessed 19 March 2024)

He kōrero nā Ngapare Hopa, i tāngia i te 5 May 2011, updated 1 Jun 2017