Kōrero: Ngā haki

Whārangi 6. Ngā mautohe

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā rōpū mautohe

Mai i te tekau tau 1970 ka whakaaturia e ngā rōpū mautohe ō rātou haki hei tohu porotēhi, ā, ka kitea nuitia ki te rā o Waitangi. Ko ētahi haki ka whakamahia ko te haki o te Kotahitanga, ko te haki o Te Whakaminenga, ko te haki Tino Rangatiratanga, me tērā o te Mana Motuhake o Tūhoe.

Tino rangatiratanga

I takea mai te haki tino rangatiratanga i te tau 1989, i te rōpū mautohe o Te Kawariki. Nā Hiraina Marsden rātou ko Jan Dobson ko Linda Munn i toa i te whakataetae. I whakaputaina te tauira whakamutunga ki te Rā o Waitangi i te tau 1990.

Ko te wāhanga pango ka tohu mō Te Korekore, ko te wāhanga mā ko Te Ao Mārama. Ko te wāhanga whero ko Te Whei Ao, ko Papatūānuku tonu. Ko te koru he tohu mō te koiora.

Kōwhiringa haki Māori

I ngā marama o Hūrae me Ākuhata i te tau 2009 ka tū te kōwhiringa mō tētahi haki Māori ā-motu. E whā ngā haki i noho hei kōwhiringa: ko te haki o Aotearoa, ko te haki whero o Aotearoa, ko te haki o te Whakaminenga me te haki tino rangatiratanga. Neke atu i te 1,200 ngā tukunga, ā, neke atu i te 80 ōrau ka kōwhiri i te haki tino rangatiratanga. I te Rā o Waitangi i te tau 2010 ka rere te haki ki ngā wāhi nui o Aotearoa, pērā i te Piriti Nui o Tāmaki-makaurau, i te Paremata, i Te Papa me Tāmaki Paenga Hira.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Malcolm Mullholland, 'Ngā haki - Ngā mautohe', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-haki/page-6 (accessed 19 April 2024)

He kōrero nā Malcolm Mullholland, i tāngia i te 20 Jun 2012