Kōrero: Tāwhirimātea

Whārangi 1. Te takenga mai o te āhuarangi

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Tāwhirimātea

Ahakoa ko Ranginui e tū iho nei, ko Tāwhirimātea kē te atua whakahaere i te āhuarangi.

I roto i ngā kōrero mō te orokohanga, ka toko ake te hiahia a ngā tamariki a Ranginui me Papatūānuku kia whakawehe i o rātou mātua, e tiaho ai te mārama ki te ao. Ko Tāwhirimātea anake te mea kāore i whakaāe kia whakawehea ngā mātua. Nō te wehenga a Rangi me Papa, ka kake ake a ia ki te rangi kia noho me tōna pāpā, ki reira wānanga ai rāua i te riri ki ōna tuākana. Nō konei anō ka tīmata a ia te whakawhānau uri.

Ngā hau e whā

Ka tukuna e Tāwhirimātea ōna tamariki ki raro: ko tētahi ki te tūāraki, ko tētahi ki te tonga, ko tētahi ki te marangai, ko tētahi ki te hauāuru. Koinei anō hoki ngā ingoa o āna tamariki.

Kapua

Kātahi ka tono a Tāwhirimātea i ōna kapua, i a Aonui (he kapua mātotoru) rātou ko Aopōuri (he kapua pōuri), ko Aowhētuma (he kapua tarakakā), ko Aowhēkere (he kapua ka pā i mua i te hau āwhiowhio), ko Aokānapanapa (he kapua mākurakura), ko Aopakakina (he kapua pohū ka ahu mai i ngā wāhi katoa), ko Aopakarea (ngā kapua o ngā marangai) me Aotakawe (ngā kapua ka rere wawe i te rangi).

Te whakahekenga a Tāwhirimātea i ōna tungāne

Koia ko te whai utu tēnei a Tāwhirimātea mō te whakawehenga o ngā mātua. Ka whakaeke tuatahi a ia i te atua o te ngahere i a Tāne Mahuta – nāna nei a Rangi me Papa i whakawehe. Ka tuatua a ia ki raro ngā tinana o ngā kōhure o te wao tapu a Tāne. Kātahi ka whakapuke a ia i ngā ngaru teitei hei patu i te atua o te moana i a Tangaroa. Whai muri ka tahuri a ia ki te haukerekere i a Rongomātāne, te atua o te hauhake me te kūmara, me Haumia-tiketike, atua o ngā aruhe. Ka puta o rāua ihu i tā rāua huna ki raro i a Papa. Koinei e tipu whakaroto ana te kūmara.

Te ua, te uawhatu me te tōmairangi

Ka tukuna anō e Tāwhirimātea ōna toa a Uanui, a Uaroa me Uawhatu. Ko o rātou uri ko Haumaringi, ko Haumārotoroto me Tōmairangi.

Tāwhirimātea rāua ko Tūmatauenga

Otirā ka whakaeke a Tāwhirimātea i a Tūmatauenga, te atua o te riri me te ira tangata. Ka tū mārō a Tūmatauenga i ngā āki mai a tōna tungāne. Ka pūkengatia e ia ngā tūmomo karakia kia pā kē mai ko ngā hau mirimiri. Ka matau i a ia ngā karakia tūā hei whakamahea i te rangi. Kore rawa tētahi i hinga i tētahi. E āki tonu ana a Tāwhirimātea i ngā marangai me ngā hau āwhiowhio hei patu i te tangata, i runga i te moana me te whenua.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Tāwhirimātea - Te takenga mai o te āhuarangi', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/tawhirimatea/page-1 (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 12 Jun 2006, updated 1 Mar 2022