He mea hanga te rākau Māori kia hāngai ki ngā riri tata. Ina takahia te ara o riri whakanekeneke, ka mauria ko te rākau roa – he taiaha pea, me te rākau poto pērā i te patu. Ko te rākau poto ka puritia ki te tātua. I tua atu i te maro me te tātua, ko te tāpahu, me te pauku hei ārai i ngā reke. Kīhai te Māori i whakamahi nui i ngā peretao. Ko ngā rākau rongonui ka tapaina ki te ingoa, ā, ka whakahekehia ki tēnā whakatipuranga, ki tēnā whakatipuranga.
Ngā rākau roa
Taiaha
Ko te taiaha te rākau rongonui a te Māori. He mea whao i te rākau, i te parāoa rānei. Nā tōna hanga kai pōhēhē he tao. Kei tētahi pito ko te ārero hei wero. Ka puta mai te ārero i te ūpoko, whai muri ko te ate kātahi ko te tinana. He mea whakamahi te tinana ki te tīhoka, ki te karo me te āhei.
Pouwhenua
He rite tōna hanga ki te taiaha engari he koikoi tētahi pito. Ka mutu he whānui ake tōna tinana i tō tērā o te taiaha. Ka whakamahia hoki tēnei rākau ki te wero, ki te karo me te kuru.
Tewhatewha
He rākau roa anō te tewhatewha. He rite tōna hanga ki te toki kakauroa, ēngari he mea whao mai i te rākau kotahi, i te parāoa rānei. He koi tētahi pito o te rākau, ā, ko tōna rau he rite tonu ki te rau o te toki.
Hoeroa
He rākau onge nei te hoeroa kāore i kitea nuitia i tōna hanga mai i te parāoa. Tē mōhiotia i pēhea te whiu i tēnei rākau, engari ākene pea ka herea tētahi pito ki te ringa, kātahi ka whiua.
Te tao me te huata
Ko te roa o te tao kei waenganui i te 1.5 ki te 1.8 mita. Ko te mānuka, ko te akeake rānei te rākau pai mō te hanga tao. Ko ōna whiu he wero, he pare, he kuru hoki. He roa ake te huata, ā, kei te takiwā o te 3.5 me te 4 mita tōna roa. E rua rā anō ngā toa ki te mau, ā,
Ngā rākau poto
Patu
Ka hangā te patu ki te rākau, ki te kōhatu, ki te pounamu me te parāoa. Ko te rau me te kakau anō ka whakamahia hei hahau, hei te tipi me te pare.
Patu ōnewa
He mea whao te patu ōnewa i te kōhatu ōnewa.
Mere pounamu
He puiaki whakahirahira tonu te patu pounamu me te mere pounamu. He tohu rangatira te mere pounamu.
Patu parāoa
He mea whao te patu parāoa i te parāoa tonu.
Kotiate
He momo kotiate te patu. Kei tōna ingoa ko tōna hanga, arā, he ate kua kotia. Ka hangaia mai ēnei i te rākau me te parāoa.
Wahaika
He rerekē te hanga o tēnei patu, inā rā kei roto i tana waha ko te whakairo o tētahi tangata. Ko tōna ingoa ka tauiratia i tōna rite ki te waha o te ika me tētahi matau hī ika.
