Ka whakamahia te tini o Ngāi Māori ki ngā mahi wawao i te Pakanga Tuarua o te Ao. I te wā o te pahūtanga ōhanga i ngā tekau tau atu i 1950 me 1960 ka heke te iwi Māori ki ngā tāone noho ai.
Ngā kaitorangapū me te tuhi whiti
Ko te kaikauhau a Hone Tūwhare tērā i neke mai te tai tokerau ki Tāmaki. I tīmata tāna mahi akoako hanga kōhua ki ngā rerewe ki Ōtāhuhu i te tau 1939. Tekau-mā-whitu noa iho ōna tau. Ka hono ia ki te Amalgamated Society of Railways Servants i te tau 1942. Nā tōna whakahoahoa ki te rōpū hapori, ka tūtaki a Tūwhare i te kaikauhau i a R. A. K. Mason, te hēkeretari o te Uniana Ihu Oneone. Nāna tonu i akiaki i a Tūwhare kia tuhi whiti. I ngā tau tōmua o 1950, ka hūnuku a Tūwhare me tōna wahine ki Mangakino, ki reira hanga kōhua tonu ai. Nō muri mai ka tū a ia hei mema matua mō te peka o Ātiamuri ki te Uniana o ngā Kaimahi o Niu Tīreni.
Nō te tau 1966, e 70 ōrau o Ngāi Māori ka whakarere i ngā mahi taiwhenua ki ngā mahi whakangao, kawe ō, ihu oneone hoki. Nā tō rātou mahi ki roto i ngā mahi whare patu mīti, whare kani rākau, whakatika rori, kawe tāngata, waihanga me ngā momo mahi wheketere, he tokomaha rātou ka tūhono ki ngā uniana kaipatu mīti, ihu oneone, wahapū, hautū waka hoki. Kāre ngā uniana mahi i pupuri i ngā ingoa o ā rātou mema Māori, heoi i te tau 1963 ka whakapae te Uniana o ngā Ihu Oneone o Tāmaki, e 1,000 te tokomaha o ā rātou mema Māori – hauwhā o te nuinga mema ā-motu.
Te katinga o ngā whare patu mīti
Whai muri i te Pakanga Tuarua o te Ao ka tūhono a Terry Wesley hei taraketi mō te uniana ki te whare patu mīti ki Burnside, kei Otepoti. Nā Wesley ka pai ake ngā āhuatanga mahi me ngā reiti utu mō ngā mahi katoa. Nāwai ka tū a ia hei hekeretari mō te uniana. Nā te pai rawa ki te mahi nei, ka panā a Wesley, ōna hoa, ōna whanaunga e te New Zealand Refrigeration Company, katia ai ngā whare patu mīti ki a rātou.
Ngā Māori mahi wāpu
Ka whai kanohi ngā kaimahi wāpu Māori ki ngā Uniana Mahi Taha Moana ki ngā rohe ki tai pērā i a Whakatāne, Ōpōtiki, Waikōkopu me Tokomaru. Tino uaua nei te kohikohi tāngata nā te kore hiahia o te uniana te tuhi i ā rātou pānui ki te reo Māori. Heoi anō, he nui rawa ngā Māori i tūhono ki ngā uniana ki Tāmaki kia waihangatia ai te Uniana Kaimahi Māori Taha Moana i te tekau tau 1940. Ko te kāpene o mua mō te kapa Kiwi ko Steve Wātene tērā te tiamana o mua, ā, ko F. Chapman te hēkeretari. I te tekau tau 1940, ka whakapau kaha a Wātene ki te āwhina i ngā tāngata kātahi nei ka neke ki ngā tāone. I te tau 1951 ka huri haere ia ki ngā rohe i te wā o te pākati mahi wāpu ki te whakawehi i ngā Māori ki ngā tūranga mahi tērā ka pūare nā te mautohe.
Te whutupaoro, ngā whakairo me ngā uniana
Ko Rangi Paenga o Ngāti Porou tērā i whai tūranga ki te Uniana Patu Mīti ki Kaitī. Koia te Māori tuatahi kia kōwhiringia ki te kaunihera o te tāone o Tūranga i te tau 1969. I ngākaunui a ia ki te karapu ngahau o te whare patu mīti o Kaiti, ngā tākaro whutupaoro me te kura ako whakairo. Ko Mone Taumaunu tērā i ako i te whakairo ki te Māori me te Pākehā. I āwhina a Paenga kia tū te peka o te Uniana Kaimahi Mīti ki Te Tai Rāwhiti i te tau 1971. I te tau 1976, ka noho ia hei perehitini mō te Uniana Kaimahi Mīti o Aotearoa.
Ngā uniana whare patu mīti
Nō te tekau tau 1920, ka whai kaha ngā Māori ki ngā uniana patu mīti, tae rawa ake ki Te Tai Rāwhiti; hei tauira, e 70 ōrau o te Uniana Patu Mīti o Tokomaru he Māori. He tino kaha tērā peka, nā te reo rua o ngā hui, me te kaha tautokona e ngā hapori Māori pērā i a Tokomaru.
Nō te tekau tau atu i 1970, ko te nuinga o ngā kaimahi ihu oneone ki Te Ika-a-Māui he Māori. Ko ngā iwi o ngā moutere anō tērā i whai tūranga ki ngā mahi patu mīti ki Tāmaki me Ocean Beach ki Murihiku. I ngā tekau tau atu i 1960 me 1970 ka whai mahi ki Ocean Beach ngā Māori mai i Hokianga, Te Māhia, Te Tai Rāwhiti, tae atu ki ngā Māori mai i Mangaia, me ngā Kuki Airani.
Ka tū ētahi kaimahi patu mīti Māori hei taraketi ki ngā kaunihera mahi ā-rohe, tae rawa ake ki te Gisborne Trade Council. I runga a Wai Hamon me Rangi Paenga i te komiti whakahere o te kaunihera atu i ngā tau pokapū o 1960.
