Kōrero: Ngā rōpū tautohetohe

Whārangi 5. Ngā tika ahurea

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Reo Māori

I te tau 1972 ka takoto te petihana mō te reo Māori ki te whare paremata. Ko te tono a Ngā Tamatoa me te Rōpū Reo Māori mā kia ākona te reo Māori ki ngā kura katoa. E 30,000 ngā tāngata i haina te petihana, i taupaea i te 14 o ngā rā o Mahuru (ko te rangi o te reo Māori). I poua anō te kokoraho reo Māori ki te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi. I te tau 1986 ka puta te pūrongo a te taraipiunara.

I te tau 1995 nā Ken Mair o Whanganui i tohe ki te whakataunga a Whakaata Aotearoa ki te whakakore i a Te Karere. Ko te tomohia tērā o te taiwhanga pāhō o Hōngere 1 i te wā o te pāhōtanga matua i te ono karaka.

He Tauā

I te 1 o Haratua i te tau 1979 ka tūmatakina atu te rōpū tauira Māori o He Tauā ki ētahi tauira Pākehā o te Whare Wānanga o Tāmaki-makaurau mō tā rātou whakaparahako i te haka. Ko ā rātou mahi tauhea he mau piupiu, he tāmoko i te kupu kanga me te ure ki o rātou tinana tae atu ki te whakatakē i te Māori. Kua roa hoki te whakapā a ngā tauira Māori ki ngā kaiwhakahaere o te wānanga, engari auare ake. Whai muri ka taka ētahi hāmene ki ngā toa o He Tauā, tae atu ki te mahi tūtū puehu. He mea tumeke tonu i te tautoko mai o te iwi Māori, ā, kore rawa i hakaina anō taua haka.

Porotū haki Māori

I te tau 1989 ka whakahaeretia tētahi whakataetae tīpako kara Māori, e te rōpū o Te Kawariki. Ko tētahi i tohua, ā, ka whakapuakina ko te tino rangatiratanga. I ngā tau tōmua o te tau Ruamano, ka whakamātau a Te Ata Tino Toa ki te whakarere i te haki ki runga o te Piriti Matua o Tāmaki i te rā o Waitangi. Whai muri i ētahi whakapātaritari me te kōwhiringa o te haki hai haki Māori, ka tīmata tōna whakarere ki runga i te piriti matua mai i te tau 2010.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Ngā rōpū tautohetohe - Ngā tika ahurea', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-ropu-tautohetohe/page-5 (accessed 23 April 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 20 Jun 2012, reviewed & revised 11 Jan 2023