He korero whakarapopoto
Ngā kōrero tuku iho
- Ki te hoki ki ngā kōrero tuku iho, ko Ranginui rāua ko Papatūānuku ngā mātua tuatahi. I tauawhitia e rāua ō rāua uri i mua i tō rāua wehenga e ā rāua tamariki.
- Nā te uri o Ranginui me Papatūānuku nā Tāne i hanga te wahine tuatahi a Hineahuone i te one, kia puta ko Hinetītama.
- I whakatipuhia a Māui e tōna koroua. Nāwai ka tūpono ki tōna whaea me tōna matua.
Ngā tikanga o mua
Ki tā ngā tuhipoka a ngā Pākehā tauiwi tuatahi mai, he ngāwari ngā mātua Māori ki ā rātou tamariki, ā, kore rawa i tūkinohia. He mea whakanui te hunga tamariki, ā, i tukuna ai rātou kia tiu kia tākaro.
Whānau
I ngā wā ō mua, e 20-30 te mōrahi o tētahi whānau. Ka whakarohea he kāinga, ngā māra me ngā wāhi kai mō rātou. I whai oranga motuhake ake rātou. Ki tā te Māori o mua, nā te whānau katoa ngā tamariki, ehara nā ngā mātua ake anake.
Kua rerekē haere te āhua o te whānau. Kua tūpuhi ngā tara ā-whare, ā kua marara te noho a ngā whānau. He maha ake anō ngā haora e mahia ana ngā tāngata. Ka mutu kua kore e ahei ngā mātua ki te whakapā atu ki ngā kaumātua, ki ngā pākeke me ētahi atu whānau mō te tautoko me te kupu āwhina.
Whāngai
He huatau nui anō te whāngai i roto i te ao Māori. Ka whakatipu anō te tangata i ngā irāmutu, uri, me ētahi atu whanaunga hei tamariki mā rātou.
Ngā whakaawetanga mō te whakatipu tamariki
Kei ngā tātauranga he rangatahi ake te wahine Māori i te Pākehā mō te whānau tamariki, nā reira kāre ia e kaha whai i ngā tohu mātauranga, i te utu taumaru, i te piri hoa ngātahi rānei. Heoi, he māmā ake te noho hapū, me te whakawhānau tamariki i waenganui i te mātātahi. I te tau 2006, tata tonu te hauwhā o te kāinga Māori he mātua takakau, ā, he iti iho te whai pūtea i tā te Pākehā.
Te tūkino me te whakawhiu
I ngā wā o mua kāre te Māori i tūkino i āna tamariki. Hāunga anō rā te pai o ngā whānau ki te manaaki tamariki, piki kē ana ngā tatauranga tūkino, kōhuru tamariki hoki i waenganui i te Māori. Nā te rawakore, te noho kūare, te mate wairangi me te riri tara ā-whare i hua ai te tūkino me te whakarere tamariki.
Te whakatipu tamariki ora
He painga anō tērā ka puta i te noho a te whānau Māori, i te noho tata ki ngā mea pakeke me ētahi atu o te whānau. I ēnei rā e whakaorahia ana ngā tikanga ake o ngā mātua, pērā i te oriori, i te mirimiri me te tohi.
