Kōrero: Te whānau tamariki

Whārangi 4. Te tiaki tamariki, rau tau 1900 haere ake

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā tatauranga

I waenga i ngā tau o te 2005 me te 2007, neke atu i te 60,000 te huhua o ngā tamariki i whānau mai ki Aotearoa. O ngā tamariki tokorima ka whānau mai kotahi te Māori. I taua wā anō, e 2.78 te rahi o ngā tamariki mō ia whaea Māori, heoi mō ngā Pākehā e 2.05 te tauritenga. He iti iho te pakeke o ngā wāhine Māori e whakawhānau ana i tō ngā wāhine Pākehā, ā, he kaha ake rātou ki te whakawhānau tamariki me te kore poka, kore whakamahi rānei i ngā rongoā whakangāwari whakawhānau, pērā i te epidural.

Te mate ohorere pēpē

He kaha rawa te mate ohorere pēpē (SIDS) i waenganui i ngā nohinohi Māori. He nui ngā mahi āwhina ki ngā hapori Māori hei whakaheke i tēnei tatauranga me ngā mahi whakatūpato mō te mate ohorere me te whakatairanga i ngā āraitanga mō tēnei mate, pērā i te noho auahi kore, me te kore whakatakoto i a pēpē i runga i tōna puku. I te tau 1997, ka paheke te mate ohorere i te 25 ōrau i waenganui i te iwi Māori, heoi kei te teitei rawa tonu ngā tatauranga. I te tau 2003, o ngā tamariki mate ohorere e 51 te maha e 37 he Māori.

Wahakura

He moenga te wahakura mō te tamaiti e ono marama te pakeke, paku iho. He mea tauira tēnei i ngā hanga ō mua, ā, he tikanga i whakarauorahia ake e te rata Māori e David Tīpene-Leach. Ka rarangatia te wahakura. Mā konei, ka ora tonu te tikanga Māori o te moe tahi, ā, noho haumaru tonu ai a pēpē. Kāre e pai te moe tahi me ngā tamariki i te wā e tino nohinohi ana rātou.

Whai wāhi ki ngā rongoā mate

I te tau 1937, 17 ōrau noa iho te nui o ngā whakawhānau ki rō hōhipera he Māori, heoi taka mai ki te tau 1947 ka kake ki te 50 ōrau. Nō te tau 1959, kua piki ki te 90 ōrau.

Kei te kaha ake te aro mai o ngā hōhipera ki ngā tikanga Māori, pērā i te pupuri i te whenua.

He maha ngā tāpuhi Māori i ēnei rā. Ko te rōpū tāpuhi wāhine Māori ko Ngā Maia o Aotearoa me Te Waipounamu.

Buck, Peter. The coming of the Maori. Te Whanganui-a-Tara: Maori Purposes Fund Board; Whitcombe & Tombs, 1950. Calman, Ross. Reed book of Māori mythology. Tāmaki-makau-rau: Reed Books, 2004. Makereti. The old-time Maori. Tāmaki-makau-rau: New Women’s Press, 1986. http://www.maorisids.org.nz/ He pae tukutuku e pā ana ki te mate SIDS. http://rsnz.natlib.govt.nz/volume/rsnz_37/rsnz_37_00_000230.html Te rongoā Māori e ai ki a W. H. Goldie, he kōrero i tukuna i te tau 1903. http://www.ngamaia.co.nz/ He pae tukutuku e pā ana ki ngā tāpuhi Māori.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Hope Tupara, 'Te whānau tamariki - Te tiaki tamariki, rau tau 1900 haere ake', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-whanau-tamariki/page-4 (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Hope Tupara, i tāngia i te 5 May 2011, updated 1 Jun 2017