He korero whakarapopoto
Te rāngai mahi ō mua
I ō mua wā, ka mahi ā-whānau, ā-hapū rānei ngā iwi Māori. Ka mutu he marama anō mō te whakatō, te hauhake, te patu manu, te hī ika, tuna hoki. Ko te umanga nui a te tamatāne Māori he tawhiti kiore, he tārai waka, he pakanga; ka riro te mahi raranga i ngā wāhine. He pūkenga ngā tohunga ki ngā momo toi whakairo, toi moko, te waihanga whare me ngā mahi ā-wairua.
Te taenga mai o te Pākehā
Whai muri i te taenga mai o te Pākehā ka tahuri te Māori ki te hoko pū, ā, kei ngā ringaringa Māori ngā rawa e hiahiatia ana e te Pākehā; ka tahuri ia ki te kauri mō te hanga i ngā rā o ngā kaipuke, me te harakeke ki te whiri taura. Ka whakatipuhia anō te rīwai mō te hoko.
I ngā tau tōmua o te rau tau 1800, he huhua ngā Māori e mahi ana ki ngā kaipuke patu tohorā.
Te rāngai mahi taiwhenua
Nō te waenganui pūtanga o te rau tau 1800 ka whakatōhia te witi hei whakangao ki ngā whare puehu parāoa e whakatūtūhia ana e rātou i tērā wā. Nāwai ā, ka ngaro te whenua. Ka parea te Māori ki ngā mahi ringa raupā ki ngā pāmu Pākehā, me te hanga rori, rērewē, me te para ngahere mō te kāwanatanga.
I te paunga o te tekau tau 1920 ka whakatū a Āpirana Ngata i te kaupapa whanake whenua Māori.
Ngā heke ki te tāone
Whai muri i te pakanga tuarua ka nui haere te heke o te Māori ki ngā tāone noho ai. Ko te tokomaha o rātou ka mahi ki ngā wheketere, hōhipera, hōtera, whare reti hoki.
Ngaio Māori
Ko ētahi ngaio Māori tōmua ko Āpirana Ngata (he rōia) rātou ko Te Rangihīroa ko Māui Pōmare (he tākuta rāua). I kuraina katoa rātou ki te Kāreti o Te Aute. Heoi he torutoru noa ngā ngaio Māori i roto i te rau tau 1900, ā, ko te nuinga he kaiako kura, he tāpuhi, minita hoki.
I ngā tau tōmua o te mano tau 2000 ka horapa katoa te Māori ki ngā teiteitanga o te mātauranga me ngā mahi ngaio.
Ngā hanganga hou me te kore mahi
Nā te takahuringa o te ohanga i te tekau tau 1980 he maha ngā tāngata Māori i whakakorea ā rātou mahi ki ngā whare patu mīti me ngā ahumahi ngahere, rērewē, Poutāpeta hoki a te kāwanatanga. I tērā wā, tokorua ngā Māori kore mahi ki te Pākehā kotahi.
Mahi takitahi
I te tau rua mano he maha ngā Māori e mahi ana mō rātou ake – heoi he nui tonu atu te hunga Pākehā e mahi takitahi ana.