He iwi hauora nui
I mua i te taenga mai o te Pākehā, he tāroaroa, he mārōrō te tangata Māori. E 28-30 tau te oranga tangata Māori. Kei mahara he tino iti kē tēnei, engari ki te whakataurite atu ki te Wīwī me te Pāniora o tērā wā, he iti iho ō rātou oranga i te 30 tau.
E ai ki ngā kaitaunaki Pākehā o mua, he tangata pakari te Māori. He nui ngā mahi a te Māori, ā, kāre anō te Māori kia pāngia e ngā mate nunui o te ao whānui. Heoi ki ētahi whakaaro ko ngā mate i pā pea ki a rātou ko te niumōnia, te pakaua hukihuki, mate kaikōiwi me ngā tūmomo hakihaki. Ko te aruhe te tino kai a te tokomaha. E whakapaetia ana ka kaha ake te mate pukupuku i tēnei kai. E ai ki ngā kōrero nā tēnei momo whakatiki a te Māori, ka pirau ngā niho, ā, ka pāngia e te mate.
Ngā whakapono māuiuitanga
E paihere ana ngā mahi whakaora Māori ki ōna whakapono me ōna kawa. Ka pā te mate inā ka takahia he atua, ka tānoanoatia rānei te tapu me te mana o tētahi mea o te ao tūroa. Kāre anō kia taka ki te ao ngā mātauranga pūtaiao o te horoi me te mate rere. Heoi nā te whakapono nui o te Māori ki tēnei mea te tapu ka noho mā ia, tae atu ki ōna wai. Hei tauira, he wāhi wehe te paepae turuma i te kāinga Māori. Nā te tapu i mā ai te mahi whakawhānau. Nā te tapu anō kāre e pā te tangata ki te tūpāpaku ka whakahorapa rānei i ētahi mate.
Ngā pure ora
Ka parea ngā mate i te karakia, te rongoā rākau, te mirimiri me te tāuwhiuwhi ki te wai. Ko te tohunga te kaiārahi wairua. I te wā o te whakaora ake i te tūroro, me kimi te pūtake o te mate, me pana taua mate, ā, me kimi te take i pā ai taua mate. Ākene pea mā te pure ora i te wairua ka ora anō mai te taha tinana. Ko ētahi mate he mate tangata, ā, ehara i te mate atua – hei tauira, ko ngā motunga ka tuia ki te muka, ko ngā kōiwi whati ka honoa, ā, ko ngā whēwhē ka okaina, ā ka kōpēa.