Kōrero: Tā moko

Whārangi 4. Te moko me te rangatiratanga

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te mana me te tapu

Ko te moko te tohu o te mana o te tangata, ā, nō te tononga rā anō i te tohunga tā moko ka kitea tōna whai hiranga. Ko te moko anō te whakatinanatanga o te mana, arā, i te tuhinga o ngā rangatira i ō rātou moko hei tāmoko i te Tiriti o Waitangi i te tau 1840. Nā te mana me te tapu o te toi moko ka whai mana ake ai te tangata whiwhi.

Ngā mōhiotanga o tauiwi mō te moko

Nā te whakamiha o te ao Pākehā ki te toi moko me te moko, ka mahara te Pākehā ko ngā rangatira anake ka tāia ki te moko. I te tirohanga atu o te Pākehā, he iwi toa te Māori, ā, mei tāia pokeretia te tangata ka whakaarotia ia he tipua. Engari mena he tapu rawa tētahi nō te kāwai ariki, kīhai i whakaaetia tērā kia mau moko.

Wahine whai mana

Kāore te katoa o ngā wāhine i whiwhi i te moko kauae. He tapu rawa ētahi. Kai rawekehia te mana me te tapu o ēnei momo tāngata. Ko tētahi tangata tapu rawa kāore i tukuna kia mau moko ko Mihi Kōtukutuku, o roto o Te Whānau-a-Apanui me Ngāti Porou. Nōna e rangatahi ana ka puta ake ētahi tohunga tā moko nō Te Arawa ki Te Tai Rāwhiti ki te tā i ngā tamāhine ki te moko kauae. Engari kāore i tāia a Mihi nā te nui o te mana o tōna whakapapa me te tapu rawa o tōna toto.

Ngā tohunga kore moko

Kāore ētahi tohunga i tāia ki te moko nā te tapu rawa. Ko te tohunga te kauwaka ki te atua. He rite tonu te wā ka whāiti te moko ki ērā i noho tawhiti i te atua.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rawinia Higgins, 'Tā moko - Te moko me te rangatiratanga', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/ta-moko/page-4 (accessed 20 April 2024)

He kōrero nā Rawinia Higgins, i tāngia i te 5 Sep 2013