Kōrero: Ngā iwi o Whāngārei

Whārangi 3. Te whakaingoa i a Whāngārei

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

He kōrero tuku iho mō te ingoa o Whāngārei.

Te Whanga-o-Reitū, Te Whanga-o-Reipae rānei

Ko te ingoa a Whāngārei, e kōrero ana mō te whanga o Reitū, mō te whanga o Reipae rānei. He tuakana teina a Reitū rāua ko Reipae, nō Waikato; i huri rāua hei manu, ka rere whakateraki atu i Waikato. Ka noho a Reipae ki Kaipara. Ka rere tonu a Reitū kia tae ia ki te whanga i ingoatia mōna; i reira ka mate kanehe atu ia ki a Manaia. Kei tētahi atu kōrero e mea ana, nā tētahi manu nui a Reitu rāua ko Reipae i waha i tōna tuarā, ā, tau ana, ka moe a Reipae i a Tāhuhu-pōtiki.

Whanga-rei

Arā anō te kōrero kei te kī, he toka tū moana (Castle Rock) a Whangarei ki kō mai o Marsden Point. Ka whakatūria ki konei ngā tautiaki o te whanga. Ko te tikanga o te ingoa whanga-rei i konei, ko te whanga i te hoariri.

Whangarei-te-rerenga-parāoa

Ko tētahi atu tikanga o te ingoa o Whāngārei, mō tētahi wāhi whakarauika, whakahuihui. Nā Ngāti Wai te whanga i tapa ki te ingoa, a Whangarei-te-rerenga-parāoa, nā te huihui o te parāoa ki te whanga ki te kai i te wā o te raumati. Kei tētahi atu kōrero, ko te whanga he wāhi hui o ngā rangatira.

Whangarei-o-te-tohorā

Ko te tikanga o tēnei ingoa, ‘e whanga ana i te rei o te tohorā’. Ka hoki atu ngā kōrero ki te wā i whakamātau ai tētahi tohunga mata i te ruānuku kia whakaatuhia ōna tino mātauranga. Ka whakahokia ngā pātai a te tohunga mata e te ruānuku, ‘E whanga nei koe i te rei o te tohorā?’

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rāwiri Taonui, 'Ngā iwi o Whāngārei - Te whakaingoa i a Whāngārei', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-iwi-o-whangarei/page-3 (accessed 19 April 2024)

He kōrero nā Rāwiri Taonui, i tāngia i te 8 Feb 2005, updated 1 Mar 2017