Kōrero: Matariki – Te Tau Hou Māori

Matariki i te rangi pō

Matariki i te rangi pō

I waenga i ētahi atu whetū, ētahi atu kāhui whetū e iri mai ana i te rangi takurua, ka kitea anō a Matariki rāua ko Puanga, ka kīia ko Puaka e Ngāi Tahu o Te Waipounamu. Ka kitea hoki i te rangi takurua a Takurua tonu, a Tautoru , me Taumata-kuku.

Me pēhea te rapu i a Matariki

Hāhaka ana te iri mai o Matariki ki te huapae i te uru-mā-raki o te rangi. Me titiro ki reira i waenga i te 5.30 me te 6.30 i te ata.

1. Tuatahi, rapua ko Tautoru (ngā whetū rongonui e toru kei te pito whakararo o ‘te kōhua’, o Orion’s belt rānei).

2. E kitea ai a Puanga, titiro ki runga ake o te kōhua kia kitea te whetū taiahoaho – ko Puanga tērā.

3. E kitea ai a Matariki, titiro ki te mauī o Tautoru, rapua te whetū whero taiahoaho, a Taumata-kuku. Me whai te karu i tētahi rārangi pohewa atu i a Tautoru,  rere atu ki a Taumata-kuku, ka haere tonu ki tētahi kāhui whetū. Ko Matariki taua kāhui. Ki te pai o karu ka kitea tēnā me tēnā whetū. Ki te rehurehu te āhua, me titiro ki runga paku atu, ki raro paku iho, kua mārama ake ngā whetū.  

I tēnei ataata a Te Papa, ka whakaatungia he ara kē e kitea ai a Matariki, ka tīmata ake i te kimi i te Taki-o-Autahi.  

Te whakamahi i tēnei tūemi

Astronomy NZ
Diagram by Richard Hall

Permission of AstronomyNZ must be obtained before any re-use of this image.

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te tuhi tohutoro mō tēnei whārangi:

Paul Meredith, 'Matariki – Te Tau Hou Māori - Te ora me te mate', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/diagram/5159/matariki-i-te-rangi-po (accessed 25 April 2024)

He kōrero nā Paul Meredith, i tāngia i te 12 Jun 2006, reviewed & revised 19 Jun 2021