Kōrero: Te hopu tuna

Whārangi 4. Ngā rama, ngā kupenga, ngā tao

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te rama tuna

Hei ngā pō kai ai te tuna, whai anō hei ngā pō puta ai te tangata ki te hopu i te tuna, mā te rama, mā te tao, mā te kōtutu (hand net).

Ka tangohia te māpara o te kahikatea hei rama. Nā te pai o te kāpia kauri hei rama, ka tāpaea ki te rau harakeke maroke. Ka mahia mai ngā rama o Te Wai Pounamu i te mānuka me te pirita maroke ka purupurua.

Ngā rama hou

Nāwai ā, ka hangaa haeretia ngā rama hou. Anei he kōrero nā te kaituhi rā nā Patricia Grace mō te rama tuna i te rau tau 1900:

I te ahiahi ka whakapau kaha rātou katoa ki te auaha rama hei heri ki te awa. He roa, he torotika ngā mānuka. Ka whakamau he kēne ki runga, he karukaru kei roto i ngā kēne, kua rumakina ki te penehīni. 1

Kia tae ki ngā tau whakamutunga o te rau tau atu i 1900 kua uru mai ngā rama pūhiko.

Kupenga

Ka nanao a Ngāti Porou ki te kōrapa. He kupenga whakatutu tēnei ka whakamahia hei ngā pō. Ka mau ana he tuna ka hīkina te tutu kia ngahoro ai te tuna ki roto i te kupenga.

Te maramataka

Waihoki ki te hī ika, ka whakahaerehia te hopu tuna i runga i ngā tohutohu a te maramataka. Ko ngā pō tōmua e ono me ngā pō tōmuri e whitu ngā pō pai mō te rama tuna. Kāore he take o ngā pō mārama.

Matarau

Whakamahia nuitia ai te matarau i te hopu tuna. Kotahi mita pea te roa o te kakau, e whitu ngā tara. Kīia ai ngā tao whai tara kotahi, he taotahi (pātia ki Te Wai Pounamu). Ka auahatia ngā tara o te matarau i ngā rākau pērā i te māpara, tae atu ki te iwi tohorā.

Mō te matarau i ēnei rā, ka hokona he tara maitai mai te toa, ka herea ki te kakau rākau.

Kupu tāpiri
  1. Patricia Grace, ‘At the river.’ Te Ao Hou 60 (1970), wh. 13 (nō te 22 Hune 2007 te toronga mutunga). › Back
Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Te hopu tuna - Ngā rama, ngā kupenga, ngā tao', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-hopu-tuna/page-4 (accessed 28 April 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 24 Sep 2007