Kōrero: Tangaroa

Whārangi 1. Te mana o te moana

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Mai anō he iwi noho moutere te iwi Māori me ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa. Koia pū te take ka whai hiranga te wai me Tangaroa i te tirohanga a te Māori ki te ao. He kōrero anō e kī ana ko te moana te takenga o te oranga o ngā mea katoa; he ika ngā motu i hiia ake i te takere o te moana; i hua mai te tangata i te moana.

He maha ngā kaupapa i nui ai te mana o te moana ki te Māori me ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa. He pātaka kai, he mahinga rawa te moana. Tērā ētahi moutere o Te Moananui-a-Kiwa ka pōkia e te moana ia tau. Koinei ka mataku, ka wehi aua iwi kāinga i te moana. I te taunga o te Māori ki Aotearoa, nā te nui o ngā rawa o te whenua, ka iti haere te mana o te moana. Hāunga tērā, ka mau tonu te wehi a te iwi Māori mō te moana.

Te orokohanga

Nā Ruatepupuke rāua ko Mataora ngā toi o te whakairo me te tā moko i huhuti i te takere o te moana. He whakapapa ā te Māori ka whakaheke mai i te ika, te ika oneone (amphibian), tatū rawa ai ki te tangata. Ko ngā whakairo i ngā wharenui puta noa i te motu ka whakaatu i tēnei ariā - ngā ūpoko nui, ngā matimati e toru, ngā tinana ka rite ki te tuna.

Ngā kōrero a te Māori

He whakapapa ā te Māori ka heke iho i ngā ika, ngā tipu o te moana. He nui ngā pakiwaitara mō ngā nekenekehanga i te takere o te moana. Ko tētahi o ngā tino kōrero mō Tinirau te tipuna o ngā ika, i mauāhara ki a Kae, nāna i patu te tohorā a Tinirau.

Ngā momo wai

Ki tā te Māori he rerekē tēnā me tēnā wai. Hei tauira, he wā ka marino te moana, he wā ka tātāhau. He hiringa nui kei te wai, he maha ōna āhua. Kei reira te oranga me te mate. Ko tōna ingoa ko Tangaroa. He whāiti rawa te ingoa ‘atua o te moana’ mōna.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Te Ahukaramū Charles Royal, 'Tangaroa - Te mana o te moana', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/tangaroa/page-1 (accessed 27 April 2024)

He kōrero nā Te Ahukaramū Charles Royal, i tāngia i te 12 Jun 2006