Ngā kai o te rohe
He nui ngā tauranga ika o Ngāti Rongomaiwahine. Nui ana te kai ki ngā ākau – hei ngā marama tika kua mahia te karengo. He nui ngā mahinga mātaitai pēnei i te pipi, te tuangi me te tuatua; kainga ai e Ngāti Rongomaiwahine te kiko tohorā. Hopukina ai ngā īnanga ki ngā awa me ngā tuna ki ngā kōawa. I ōna rā i kākahutia katoatia te kūrae ki te ngahere, ka mutu he nui ngā kai o roto. He kai nui te aruhe ki te iwi o Ngāti Rongomaiwahine. He pai tēnei takiwā mō te whakatipu kūmara.
Te rākau karaka
E kī ana te kōrero i mauria mai te karaka ki Aotearoa mā runga i a Kurahaupō, i ū mai ki Tawapata i Te Māhia. He kai nui ki te Māori te hua o te karaka (Corynocarpus laevigata). Kainga ai te kiko o te hua o te karaka. Hāunga a roto rawa, ka mate te tangata ka kai mata i te kākano; kia āta mahia rā anōtia te kākano kātahi anō ka pai ki te kai.
Te patu tohorā
Ko ētahi o ngā teihana patu tohorā tuatahi ki Aotearoa i tū ki Te Māhia. Nō te tau 1837 whakatūria ai e ngā tuakana, teina Ward he teihana patu tohorā ki Waikokopu. Ko te kūrae te wāhi tino kitea ai te nui o te tohorā. I te tau 1845 e 26 ngā parāoa i patua i te teihana a Kāpene Ellis i Kinikini.
He rite te rongonui o ngā teihana patu tohorā o Te Māhia ki ērā o te Pēwhairangi mō te takahi a ngā tāngata i te ture.
I ngā Māori o Te Māhia ō rātou ake waka patu tohorā. Ka tae mai te wā, ka katia ngā teihana Pākehā nā te iti o ngā tohorā; hāunga tērā ka whai tohorā tonu ngā Māori.
Ngāti Rongomaiwahine i ēnei rā
Nō ngā rā tata kua taha ake kua whai oranga ētahi o ngā uri o Ngāti Rongomaiwahine i ngā mahi hī ika, koura hoki. Kei te pito tonga o te kūrae, ko ‘Onenui’, te teihana whakamōmona hipi, kau o ngā uri whakaheke o ngā tamariki a Rongomaiwahine.
E mōhiotia whānuitia ana a Te Māhia mō te mahana o ngā rangi, mō ōna tuaone, mō te hī ika me ngā wāhi reti ngaru. Tokomaha ngā tāngata o te iwi o Rongomaiwahine kua whakatū waka kaipakihi ka pā ki runga ki ēnei āhuatanga. Ko te Poari Whakahaere o Te Whānau o Rongomaiwahine te rūnanga o te iwi; ka tū rātou mō te iwi i runga i ngā take whakarato hauora me ngā take whānui.
