Kōrero: Ngāi Māori hākinakina

Whārangi 5. Ētahi kaitākaro Māori rongonui

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Kei ngā hākinakina katoa ngā kaitākaro Māori rongonui e kitea ana.

Kirikiti

I tākaro a Maia Lewis mō ngā Rarauhe Mā i ngā tekau tau o 1990 me 2000, ā, koia hoki te kāpene o te tīma. Ko Adam Parore te Māori tuatahi kia tākaro kirikiti mō tēnei motu, i te tau 1990. Ko ētahi atu Māori tino pai ko Darryl Tuffey, ko Shane Bond me Jesse Ryder.

Whutupōro Amerikana

He poutoko rāina a Riki Ellison (nō Ngāi Tahu) i tākaro i roto i te NFL. Koia te tangata tuatahi o Aotearoa kia uru ki taua tauwhāinga. E toru ngā Kapu Super Bowl i toa ai ia me tana tīma, ngā San Francisco 49ers. Ko David Tukatahi Dixon te Māori tuarua kia tākaro i taua kēmu mō Minnesota Vikings mai i te tau 1994 ki te tau 2004. I whai wāhi rāua tahi ki Te Whare Mātāpuna o te Ao Māori.

Te reti hukapapa

E whā ngā Taumāhekeheke o Te Ao i uru atu ai a Simon Wi Rutene. Ko te tuatahi i te tau 1984. I te tau 1988 koia te kaikawe haki mō Aotearoa ki ngā whakataetae i tū ki Calgary.

Whutupōro

Ko Farah Palmer te kāpene mō te tīma whutupōro a ngā wāhine Māori. I whiwhi rātou ki te Ipu o te Ao i te tau 1998, 2002 me 2006.

Ko George Nēpia rāua ko Wayne Buck Shelford ētahi atu kaitākaro whutupōro rongonui.

Rīki

Ko ētahi toa rīki Māori ko Hugh McGahan rātou ko Howie Tāmati, ko Tāwera Nīkau, ko Stacey Jones, ko Benji Marshall.

Netipōro

Ko Margaret Matangi rātou ko Margaret Forsyth, ko Waimārama Taumaunu ētahi māreikura rongonui o te hākinakina netipōro.

Ngā hākinakina wai

I whiwhi a Rangitāne Hoani MacDonald i te mētara koura i te wāhanga takiwhā, me te mētara hiriwa i te takiwaru ki te Whakataetae Emepaea o te tau 1930. He mema ia nō te tīma takiwaru i tuawhā ki te whakataetae Orimipia i te tau 1932. I taua whakataetae koia hoki te kaikawe i te haki o Aotearoa. I te tau 2012 ka whakaurua ia ki Te Whare Mātāpuna o Te Ao Māori.

I whiwhi te kaihoe waka a Lisa Carrington (nō Te Aitanga-a-Māhaki me Ngāti Porou) i te mētara koura i ngā whakataetae ā-ao o te tau 2011 me te tau 2013. I te tau 2012 ka wini ia i te mētara koura Taumāhekeheke o Te Ao mō te tauomaoma K-1 200. I whiwhi anō a Storm Uru (nō Ngāi Tahu) rāua ko Peter Taylor i te mētara kōura ki te whakataetae o te ao i te tau 2009. I whiwhi anō rāua i te mētara rauwhero Taumāhekeheke o Te Ao i te tau 2012.

Tēnehi

Tērā pea ko Ruia Morrison (Te Arawa) rāua ko Kelly Evernden (nō Ngāti Porou) ngā kaitākaro Māori tino rongonui rawa o te ao tēnehi.

Poiuka

Ko Gina Weber tētahi o ngā kaitākaro rongonui mō ngā Tōkena Mā, arā, te kapa wāhine poiuka o te motu. He kaiwhiu hoki a Robert Chubb Tangaroa nō ngā Tōkena Pango, arā, te tīma poiuka tāne ā-motu.

Poitūkohu

Ko Pero Cameron te kāpene o te tīma o Aotearoa mai i te tau 2000 ki te tau 2010. Ko tō rātou eke ki te tūranga tuawhā o te whakataetae o te ao i te tau 2002 pea te rongo hautoa o tēnei tīma.

Poipātū

Ko Leilani Rorani te toa o mua o te ao mō te poipātū, ā, e rua ōna toanga i te British Open.

Pīrori pōro

12 ngā taitara ā-motu i toa ai a Millie Khan (nō Ngāti Rangitihi). I whiwhi ia i te mētara hiriwa me te mētara rauwhero i te Whakataetae o Peretānia.

Poiwhana

I whiria ko Wynton Rufer te kaitākaro toa o te rautau mō te takiwā o Te Moananui-a-Kiwa.

Ngā Kaipara

Ko Jai Taurima tētahi o ngā kaipara Māori kia angitu i roto i tēnei tākaro. I te tau 2000 ka whiwhi ia i te mētara hiriwa mō te peke roa ki te whakataetae Orimipia.

Mekemeke

Ko Earl Parariki Haupāroa Nīkora (nō Ngāti Maniapoto me Tainui) te kaimekemeke toa o te tekau tau 1960. I whawhai ia mō te taitara o te Emepaea o Peretānia mō te wehenga tauwaenga (middleweight). I pupuri anō ia i ngā taitara wehenga tauwaenga, me te taitara wehenga māmā o Aotearoa, tae atu ki te taitara wehenga tauwaenga o te takiwā o Ahitereiria me Aotearoa. I te tau 2004 ka whiwhi a Shane Cameron (nō Rongomaiwahine) i te taitara wehenga taumaha i mua i tōna takahi i te huarahi ngaio.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Ngāi Māori hākinakina - Ētahi kaitākaro Māori rongonui', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/ngai-maori-hakinakina/page-5 (accessed 19 April 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 5 Sep 2013