He iwi whai kaha te Māori ki te ao hangarau. Heoi he āhua rerekē te ao rorohiko. Ko ngā iwi, ngā whakahaerenga Māori me ngā tāngata takitahi kei te whakapūmau i te whakaaturanga o te reo Māori ki runga i te ipurangi. Heoi kei muri te iwi Māori i ētahi atu iwi mō te whakamahi i te ipurangi ki Aotearoa nei.
Te whai kanohi a te Māori
Ko te kanohi matua a te Māori ki te ao ipurangi ko Te Whānau Ipurangi o Aotearoa (New Zealand Maori Internet Society). He mea whakatū tēnei rōpū i te tau 1997.
I te tau 2003 ka whakatūhia tētahi atu rōpū e kīia ana ko Aotearoa Māori Internet Organisation. Whai muri ka hono tahi ki Te Whanau Ipurangi o Aotearoa.
I whai wāhi Te Whānau Ipurangi o te Ao ki te whakawhanaketanga o ngā tauwāhi tūranga tuarua o .maori.nz me .iwi.nz. Ko tāna mahi he whakahaere i ngā whakawhitiwhiti kōrero i waenganui i ngā rōpū a te kāwanatanga hei tirotiro i te ao Māori, me te hangarau pārongo (IT), kōrero hoki.
Nō muri mai ka hangaia a Te Waka Wahine Wā-Hangarau (Society for Professional Maori Women in Information Technology) hei kanohi mō te wahine Māori i roto i te ao ipurangi.
Te Huarahi Tika Trust
I whakatūhia te rōpū kaitiaki mō ngā iarere tūāwhiorangi Māori, arā Te Huarahi Tika Trust i te tau 2000 hei whakamana i te Māori ki te hoko i te reanga tuatoru o te tūāwhiorangi (3G) aratuku e hokona ana e te Karauna (mā te 3G ka tere ake te whakawhitinga o ngā raraunga). I rapu te Māori ki tētahi wāhi o te tūāwhiorangi ki raro i te Tiriti o Waitangi.
Nō te tau 2008 ka whakaritea e Te Huarahi Tika te hui ā-motu e pā ana ki te ahumahi hangarau pārongo i te tau 2008. Ka whakatūhia e rātou te whārangi ipurangi www.nekeneke.com hei āwhina i te Māori i roto i te hangarau pārongo ki te whakawhitiwhiti whakaaro, kōrero hoki. He hea ōna kei roto i te kamupene kōtuinga waea pūkoro 2degrees.
Te wehenga mamati
I te tau 2003 ka tautuhia ko te Māori tētahi iwi kaore e kaha whakamahi i te ipurangi. I tū tēnei āhuatanga nā te mea kāre i whai wāhi te nuinga o te Māori ki te ipurangi me ngā mahi hangarau pārongo i runga i te kore waea, te iti o te pūtea me te kore eke ki ngā taumata o te mātauranga. I te tau 2001, 25.3 ōrau o te Māori he ipurangi kei te kāinga, ā, ko te iwi Pākehā e 45.5 ōrau. Ko ētahi iwi atu e 70.4 ōrau rahi he ipurangi nō rātou. E ai ki te pūrongo a te World Internet Project i te tau 2007, 62 ōrau o ngā Māori, 72 ōrau o ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa, 77 ōrau o ngā Pākehā me te 94 ōrau o ngā iwi o Ahia he ipurangi ā rātou kei te kāinga. Ko ngā rangatahi, ngā hunga whai rawa, noho tāone hoki te hunga e mau ana i te ipurangi.
Te kati i te wehenga
He maha ngā kaupapa whakaaro kua whakarewahia hei whakatūtaki i te tauwehenga mamati. He tūranga matua tō ngā wānanga ki te whakatūtaki i te tauwehenga mamati – i te tau 2000 ka whakawhiwhia Te Wānanga o Raukawa i tētahi tohu mō te whakarato i ngā rorohiko me ngā akomanga whakangungu ki ngā tauira me ngā kaiako katoa.
Ka tukuna e EDS (he kamupene hangarau pārongo), te Kaupapa Mātauranga mō te Iwi Māori me Te Puni Kōkiri ngā karahipi ki ngā tauira Māori e whai ana i te hangarau pārongo.
He kaupapa tēnei kua whāia e ngā iwi. Hei tauira, ka whakakotahi mai a Te Whānau-a-Apanui me te kamupene a Cisco Systems ki te ako i ngā rangatahi Māori i ngā pūnaha whatunga a Cisco. Nā rātou i whakatū te Cyberwaka Training Academy ki te tāone Māori o Te Wairoa. Nō konā ka tokomaha ake ngā rorohiko mō te ipurangi e kīīa ana ko Wairoa.com.
Kura
Tērā hoki tētahi tūmahi tautoko hangarau pārongo mō ngā wharekura, ngā paerangi me ngā kura momotu o te Tai Rāwhiti e whakarato ana i ngā taputapu rorohiko, me ngā tautoko hui ataata, kōtuitui hoki. Nā tēnei ka taea e ngā kaiako te ako tahi me ngā tauira o kura kē, ki te ako hoki i ngā kaupapa uaua – he tino whāiti ngā māhita o ngā kura kaupapa Māori, heoi he nui te hangarau pārongo ki roto i ngā kura kaupapa.