Te āria Māori i te taenga mai o tauiwi
I te taenga mai o te Pākehā ka kitea he rerekē te tirohanga ai a te Māori ki tā te Pākehā. He maha ake ngā hoa wahine o te rangatira Māori. I tua atu i ngā puhi, ka whakaaetia te moe ipo i mua i te whakapākūhā. I āta whakaarohia te ao Māori e ngā kaihōpara o Ingarangi me Wīwī. E ai ki a Georg Forster, ‘Their ideas of female chastity are, in this respect so different from ours, that a girl may favour a number of lovers without any detriment to her character; but if she marries, conjugal fidelity is exacted from her with the greatest rigour' (He rerekē rawa ō rātou whakaaro mō te kore ai a te wahine. Ākene pea he tokomaha ngā ipo a tētahi wahine. Hāunga tērā ka noho tonu tōna mana; heoi pēnā ka moe tūturu ia, me pūmau ia ki tērā).1 E ai ki a Julien Crozet, '[Māori] gave us to understand by signs that we must not touch the married women, but that we might with perfect freedom make advances to the girls' (Ka rotarota mai a [Ngāi Māori] kia kaua e pā atu ki te wahine kua whai tāne, engari, e pai ana te tono atu ki ngā kōtiro takakau).2 I moe ngā kaihōpara, ngā heremana me ētahi mihinare ki ngā tāngata Māori.
Tāpiri atu, pēnā ka whānau mai te tamaiti i mua i te moe tūturu, ka noho tonu rātou i roto i te iwi.
He kōrero o mua
E ai ki te tohunga pūtaiao o te kaipuke o Endeavour a Joseph Banks, ka noho tētahi kauhoe moana ki tētahi whānau Māori, ā, ka utu ia kia eke i tētahi wahine. I te hoatutanga o te wahine ki a ia ka kite ia he tama kē. Nō tana hokinga ka whakatakariri, ā ka hoatuhia tētahi atu kōtiro, hāunga he tāne kē anō. I tana whakatakariri anō ka kataina ia e te whānau. Kāore a Banks e mōhio mēnā he whakaaetanga tēnei ki te kanorau ai, ko te tinihanga rānei.
Tērā ētahi kōrero mō ngā tāngata whai e moe tahi ana me te ira kotahi. Ko Minita William Yate tētahi mihinare i noho tahi me tana hoa tāne ki Waimate mō ngā tau e rua, ā, ka panaia ki Ingarangi mō te moe tāne. I whakaaengia tana mahi e te hapori Māori engari i whakahēngia e ōna hoa mihinare. Ina tirohia āna mahi ai ki ngā taiohi Māori ka whakaatu te whakaaro Māori ki te ai. E ai ki a Richard Davis, '[they] showed no shame. They simply declared that they were unaware of any sinfulness in such practices and that Yate had not initiated them' (Kāore [rātou] i whakamā. Ka mea atu rātou ehara tēnei i te mahi hē, ā, kāore i timatahia e Yate).3
Ngā āria Pākehā
Nō te taenga mai o te Pākehā i ngā rautau e rua ki mua, kua whakaurua te kairautanga, ā, kua panonitia ngā āria ai a te Māori. Nā tēnei ka whakatauhia ngā āria tōtika o Ingarangi ki runga i te Māori. Nō konei ka puta te mea me moe anake te tāne me te wahine i raro i te awe o tētahi mārena Karaitiana i mua i te ai,ā, me whakawhānau i te pēpi.
I runga i ēnei āria ka tīmata te wetewete haeretanga o te ao Māori. Ka tapahia ngā ure o ngā whakairo, ā, ka hurihia ngā kupu o ngā waiata me ngā karakia. Hāunga anō tonu te tūwhera o te whakaaro Māori ki te ai, ko ngā whakapākehātanga o ngā kupu Māori o te mahi ai ka hurihia ki roto i te reo rātene kē. Hei tauira ka noho te kupu mō te ure ki te membrum virile. Ko ngā Pākehā i kohi kōrero tuku iho ka tapahi i aua kōrero. Ko John White, te tangata nāna nei i kohikohi i ngā kōrero tīpuna ka mea atu, ‘Nearly all my best tales are tainted with indecency' (Tata ki te katoa o ngā kōrero pai, he paruparu).4