Ngā whakapapa o te orokohanga
Ko ngā kōrero o te orokohanga ngā kōrero tapu rawa i tōna whakapapa haere i ngā pūtakenga mai o te ao tūroa. Mai i ēnei pūtakenga whakapapa ai ngā mea katoa. Iwi mai, rohe mai, tohunga mai, ka rerekē ngā whakapapa o te orokohanga o te ao.
Ka ahu mai ngā whakapapa i Te Pō, ki Te Kore ka puta ko Te Ao. Ka hua ake ko Ranginui rāua ko Papatūānuku heke iho ki ngā atua o te taiao, o te ahunga tangata me ētahi atu ira. Nō konei whai mārama katoa ai te ao nui mārama.
Tā Te Ahukaramū
Ki te rangatira o te rautau 1800 a Te Ahukaramū o Ngāti Raukawa, tokorua ana whakapapa mō Te Pō, Te Kore me Te Ao.
Te Pō
Te Ata
Te Ao
Te Ao-tū-roa
Te Ao Mārama.
Ko te tuarua e whakaatu ana i te whai hua mai i te kore ki tētahi kē:
Aituā
Te Kore
Te Mangu
Rangipōtiki.
Te Rangikāheke
Anei tā Te Rangikāheke o Te Arawa:
Te Pō, te Pō
Te Ao, te Ao
Te kimihanga, te hahaunga, i te kore, i te kore
Ko te nui, ko te roanga
Rangi = Papa
Ranginui me Papatūānuku
I roto i ngā kōrero tuku iho mō te orokohanga, ko Ranginui e tū iho nei ko Papatūānuku e takoto nei ngā tīpuna toitū. Ko ō rāua uri i toitū ki roto i te ao tūroa. Tērā ko Tāwhirimātea te atua o te āhuarangi; ko Tangaroa te atua o te moana; ko Tāne-māhuta te atua o te ngahere; ko Tūmatauenga te atua o te riri; ko Rongo te atua o te whakatō me te hauhake; ko Haumia te atua o te aruhe. I a rātou ka puta te ira tangata me ngā āhuatanga katoa o te ao tūroa.
Whakapapa o te ao tūroa
Tērā hoki te hekenga tahi mai o te kiore me te kūmara i te whakapapa tahi. Ka kāhaki a Rongo-māui i te kōpura kūmara a tōna tuakana a Whānui. Nō muri ka whakatōkia e ia ki tana wahine ki a Pani. Ka hua i a ia te kūmara.
Kei tētahi atu whakapapa, ka moe a Rongo-māui i a Pani, ka puta ko Hine-mata-iti. Na Hine-mata-iti ko te kiore.
Nā Haumia ka puta ko mōnehu, nāna ko waero rāua ko namu.
