Kōrero: Ranginui

Whārangi 1. Ranginui

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ko ngā ingoa huhua o Rangi, arā, ko Ranginui, ko Rangiroa, ko Rangi-e-tū-nei, ko Rangiātea, ko Te Rangi-tiketike, ko Te Rangi-pāmamao. Ko Te Rangi-whakataka, ko Te Rangi-takataka ētahi atu o ōna ingoa, mō te torotoro iho o Rangi kia whakapā ai ki a Papatūānuku. Ko te ingoa Rangi-tūhāhā, mō ngā rangi tekau, tekau-mā-rua rānei.

Te hanganga o ngā rangi

Ka moe a Ranginui i a Papatūānuku ka puta ko Te Pō. Waihoki, ka kī a Wiremu Te Rangikāheke o Te Arawa, ka whānau mai ā rāua tamariki hei atua, pērā i a Tāwhirimātea (atua o ngā hau), i a Tāne (ngahere), i a Tangaroa (moana), i a Rongo (kūmara, kai māoa, te rongo), i a Haumia (aruhe me ngā kai mata), i a Tūmatauenga (pakanga). Noho rawa ai rātou i te pōuri, ki waenganui i ō rātou mātua. Taro iho, ka taka te whakaaro ki a Tāne mā kia wehea a Rangi rāua ko Papa. Tē taea e Rongo, e Tangaroa rānei, e Haumia rānei, e Tū rānei te whakawehe i te tokorua rā. Kātahi ka takoto a Tāne i tōna tuarā, ka whana whakarunga. Ko āna teina, tuākana kei te motumotu i ngā ringa me ngā waewae o ō rātou mātua. Kātahi ka mawehe a Rangi rāua ko Papa. Ka tokona e Tāne he pou hei wehe i ōna mātua, arā, ko tērā o ōna ingoa, a Tāne-tokotoko-o-ngā-rangi.

Kei ngā whakataukī, ngā waiata, ngā whaikōrero rongohia ai ngā kupu whakanui mō Rangi rāua ko Papa:

E mihi atu ki te matua, ki a Ranginui, ki a Rangiroa,
Tāwhirirangi, te Hau whakaora, Te Hau e pāngia ngā kiri o te tangata.
E mihi atu ki a Papatūānuku, ki a Papatūārangi
Te Papa i takatakahia e ngā mātua tūpuna, te papa i waihotia e rātou mā
Te Papa e maroro ki te itinga, e maroro ki te opunga
Te Papa-awhi, e awhi ana i a tātou, o tēnā, o tēnā, o tēnā o ngā whakatupuranga e tupu ake nei.
Te Ūkaipō, te Ūkaiao o te katoa.
Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rāwiri Taonui, 'Ranginui - Ranginui', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/ranginui/page-1 (accessed 24 April 2024)

He kōrero nā Rāwiri Taonui, i tāngia i te 12 Jun 2006