Ngā tikanga tangihanga
Tērā pea kei te tangihanga kitea ai te ora o tēnei mea te tikanga Māori, me te aha e kaha tonu ana ērā tikanga ahakoa ngā whakawhiu o te wā.
Te tikanga o te tangihanga
Ka mate ana te tangata, kua whakariterite ngā tāngata i ngā mahi o mua, o muri, ā, kua tauawhi te whānau me te hapū i te kirimate. Whai muri kua rūpeke te tini tangata mai i ngā tōpito o te motu me te ao ki te tangi i te mate. E ai ki te Māori, ina ka mate te tangata ka rere tōna wairua ki te hiku o te Ika-a-Māui ki Te Rerenga Wairua. E hāngai ana ēnei tikanga ki te poroporoaki i te wairua o te tangata kua mate, me te tautoko i te whānau pani.
Te tangihanga i runga marae
Hoki rawa ai te nuinga o ngā tūpāpaku ki ōna marae ake, ki te marae rānei o te wharemate. Ko te marae me whakarite mō ngā rā o te uhunga. Kei tēnā iwi, kei tēnā takiwā tōna ake wāhi e takoto ai te tūpāpaku, ā, he rerekē anō hoki ngā tikanga. He ahakoa, ka piri tata te whānau pani ki te tūpāpaku mai i te uhunga, tae atu ki te rā nehu.
Ngā tikanga nehu
E tūtata ana ki ngā marae maha ko ngā urupā. Ko ēnei ētahi o ngā wāhi tapu rawa o te Māori. Kia kaua te tangata e kai, e inu, e momi tupeka rānei ki roto i te urupā nā te mea he noa ērā mahi. Me horoi ringa ngā tāngata ka puta mai i te urupā hei whakawātea i te tapu kia noa ai.
Ngā tikanga whakawhānau
I ēnei rā e kawea ana ngā tikanga Māori e tauiwi, nā te hāngai me te tino pono o ētahi tikanga tangihanga a te Māori. Kua kapo anō a tauiwi ki ētahi tikanga whakawhānau pērā i te nehu i te whenua. Ko tōna tikanga i ngā wā o mua ka nehua te whenua ki tētahi o ngā papatipu o ōna mātua. He tohu oranga, he tohu koiora anō tēnei mahi.
Te tō mai i ngā tikanga tawhito ki te ao hou
He take uaua te tō mai i ngā tikanga tawhito ki te horopaki o ēnei rā. He nui ngā tohetohe me ngā whakatutū puehu ki te take nei. Engari kua kitea he pakari tonu te tikanga Māori i ngā takahurihuri o te ao. He taonga nui tonu ki te ao Māori te whakapuaki whakaaro me te whakahē. Koinei i hāngai ētahi tikanga me ngā whaikōrero o runga marae ki ngā whakatau a te iwi. Hei reira ka pāoho te kōrero ki runga marae kia areare te katoa ki te kaupapa. Ko tēnei anō tētahi tikanga e aronui ana i te motu whānui.
Nā Ahorangi Hirini Mead i whakaraupapa ētahi tikanga Māori tawhito e tōia mai ana ki te horopaki o ēnei rā. Ko tētahi ko te tūnga o ngā marae ki ngā whenua taone, i iwi kē, i rohe kē. Nā te huri o te ao, ka huri hoki ngā tikanga. Arā anō te tauira ko te haerenga o Te Māori ki te Aporo Nui i te tau 1984. I reira ka kitea te kawa Māori e tū tārewa ana ki te Taiwhanga Toi o Metropolitan.
