Ngā whenua
Heke iho i ngā rau tau, e whā ngā iwi toitū ki te taha tonga o te tai rāwhiti o te Ika a Māui – a Te Aitanga-a-Māhaki, a Rongowhakaata, a Ngāi Tāmanuhiri, a Te Aitanga-a-Hauiti. Ka tīmata te rohe i Paritū i te tonga, ka haere ki Pouawa i te raki, ka toro ki uta ki te hikuwai o ngā awa o Mōtū, o Waipāoa, o Waiōeka, ka huri ki Waikaremoana. Ko Tūranga te pokapū o te iwi. E whakataukītia ana te hītori o te rohe ki te kōrero nei:
Ko Tūranga-a-Mua
Ko Tūranga Ararau
Ko Tūranga Makaurau
Ko Tūranga Tangata-rite
Ko Tūranganui-a-Kiwa.
Ngā iwi taketake o te rohe
Ka heke a Te Aitanga-a-Māhaki, a Rongowhakaata, a Ngāi Tāmanuhiri, a Ngāti Oneone (hapū o Te Aitanga-a-Hauiti), i ngā tīpuna i rere mai i Hawaiki - a Te Ikaroa-a-Rauru, a Horouta, a Tākitimu. Ka pakari ngā hononga i waenganui i ngā iwi i te taenga ki Aotearoa. Ko Māui, rātou ko Paikea, ko Kiwa, ko Pāoa, ko Hine Hakirirangi, ko Tamatea, ko Māia, ko Porourangi, ko Hamō-te-Rangi, ko Tahupōtiki, ko Ruapani, ko Kahungunu, ko Māhaki, ko Rongowhakaata, ko Tāmanuhiri, ko Hauiti ngā tipuna nui o tēnei rohe.
Manutukutuku
He nui ngā kōrero kei Tūranganui-a-Kiwa mō te manutukutuku. He nui āna tohu: i ngana a Tāwhaki kia kake ki ngā rangi tūhāhā mā te manutukutuku. I whakamahia anō te manutukutuku hei heri kōrero: nā te manutukutuku a Tahupōtiki i whakamōhio kua mate mai tōna tuakana. E whakataukītia ana te nui o te manutukutuku, inā: ‘Ki te ngaro he manutukutuku ki ngā hau, i tōna hokinga mai ka hari anō.’
Kiwa
E ai ki te kōrero, nā Kiwa te rohe o Tūranganui-a-Kiwa i taunaha. Nō Tākitimu a ia, i tau mai ki Aotearoa i mua i a Horouta. Nā te roa e tatari ana kia tau mai a Horouta, ka kīia e Kiwa te wāhi i tau mai ai a Horouta, ko Tūranganui-a-Kiwa. He kōrero anō mō te wā e tiro ana a Kiwa ki waho ki te moana, e tangi ana mō tana tama ka ngaro. Arā anō te kōrero mō Kiwa me tā rāua whakataetae ko Tamatea, te rangatira o Tākitimu. Nā Tamatea te taha raki o te whanga i taunaha, koirā a Tūranga-a-Ruamatua; ka tahuri a Kiwa, ka whakaingoatia e ia te taha tonga o te whanga, a Tūranganui-a-Kiwa.
