Te Tai – Treaty Settlement Stories

Kōrero: Te Mana o te Reo Māori

Rangahau Mātauranga o Aotearoa (NZCER)

I whakatūria Rangahau Mātauranga o Aotearoa (NZCER) i te tau 1934, ā, mai i te tau 1945 ka whakahaerehia i raro i tētahi ture o Pāremata. He mahi rangahau mātauranga, pūrongo motuhake, kupu tohutohu, he āwhina hoki ā rātou mahi.

E ai ki tōna whakapuaki whāinga mātāmua ’Ko tā mātou he whakapūmau i ngā mātāpono o te Tiriti o Waitangi, arā, o te pepa whakapūmau o Aotearoa, hei whakawhirinakitanga atu, kia pūmau ai te mana Māori i ā mātou mahi katoa, i ō mātou mahi whakawhanaunga, āhuatanga mahi hoki’.

I tino kitea tēnei āhua i ngā tau 1970, i a Dr Richard Benton e mahi ana i tāna tino rangahau mō te whakamahinga o te reo Māori, i ngā kāinga o te Māori, me ngā hapori, i raro i te parirau o te Rangahau Mātauranga o Aotearoa. I te mutunga iho, 6,915 ngā kāinga i uia, o ērā, i uia ngā whānau 6,470, ka mutu e 33,338 ngā tāngata takitahi huri noa i Te-Ika-a-Māui i āta uia.

Nā ngā kitenga i whakakotahitia ai ngā rōpū Māori, te ao mātauranga me ētahi atu i mōhio i te tāmate haere te reo Māori.

I te tau 2017, i whakahaeretia anō e Rangahau Mātauranga o Aotearoa tētahi rangahau ōrite, mō ngā hapori e iwa, ko Te Ahu o te Reo te ingoa. E ai ki te Taura Whiri i te reo Māori, i puta i reira tētahi ‘āhuatanga whakamīharo, arā, kei te kōrerohia te reo Māori e ngā tamariki ki ō rātou whānau, i te kāinga, i ngā wāhi kāore i whāngaihia te reo Māori ki ngā uri whakatipu i ngā tau 1970. Kei te ora te reo Māori ināianei, ā, kei te whakarauoratia ki ngā wāhi he koraha te horanuku reo Māori ōna tata nei’.


Māori