Te Tai – Treaty Settlement Stories

Kōrero: Te Mana o te Reo Māori

Tākuta Iritana Tāwhiwhirangi

DNZM MBE

He kaiārahi rongonui mō te reo Māori i ngā 50 tau kua hori; he kaiwhakaū i te kaupapa kōhanga reo.
Iritana Tāwhiwhirangi
Ko Kahurangi Iritana Tawhiwhirangi i muri i tōna whakawhiwhinga ki Te Tohu Kairangi mō āna mahi mō te mātauranga Māori, i te 20 o Paengawhāwhā 2010.
Government House

He tātai whakapapa ōna ki a Ngāti Porou, ki a Ngāti Kahungunu, ki a Ngāpuhi hoki.

Ko tā Kiwibank, i a ia ka whakaingoatia hei whiringa toa o te New Zealander of the Year 2014 ‘he Kiwi tino whakawhana’ ia.

Ko ōna hōnore nui — he mema oranga o te Rōpū Wāhine Māori Toko i te Ora, i whahōnoretia ia ki Te Tohu Tāpui 2001, i te tau 2009 i whakahōnoretia ia ki Te Tohu Kahurangi mo āna mahi mō te Mātauranga Māori. I te tau 1992 i tohua ia ki Te Tohu Huānga o te Emepaia o Peretānia, mō āna mahi whakahaere i te Kōhanga Reo.

I tīmata te mahi whakaako a Iritana Tawhiwhirangi i te mutunga o ngā tau 1940, i muri hei āpiha toko i te ora ki Ruatōria, ka whakawhanakehia e ia ngā kura kōhungahunga (playcentres) ki te Tairāwhiti. I te tau 1989, i muri i ngā tau e toru ka tohungia hei Tumuaki tuarua ki te Tari Māori.

Waka Huia,ā, i puta i a ia te kōrero: ’Nōhea rawa au e kite i te nui o ngā whāinga i tōku oranga, hei rite mō ērā o ngā raukura o te kōhanga reo. He pakari te tū, he kōrero Māori. Ka kōrero auau te hunga kē, “pēhea kē te reo Ingarihi?” Ko te mea kē, mehemea karekau he kaiako o te motu, ka ako tonu ngā tamariki i te reo Ingarihi, nā te kaha rangona o te reo. He hautai tēnei mea te tamariki, he mātau ki te ako i ngā mea i tō rātou ao. Ka nui rā aku tūmanako mō ngā ra e heke mai nei — ki te tika ā tātou mahi, ki te akiaki tātou i te tini tāngata kia whakapiri mai ki te kaupapa.
Māori