Te Tai – Treaty Settlement Stories

WHA | 4
Whakahoki whenua 1840–2020

Ka kōrero a Ngāti Whātua Ōrākei ki ngā wheako me ngā tukanga i whāia mō te whakahokitanga mai o ngā whenua, te hikinga o te mana, o te pono me te kaha o te hapū.

1840–1889

Mana Whakahaere

Ka kōrero a Margaret Kāwharu ki ngā pūkenga whakahaere a Apihai Te Kawau rāua ko Pāora Tūhaere. Tā rāua pupuru i te mana o Ngāti Whātua, tā rāua manaaki nui, koha nui ki te tāone hou o Tāmaki Makaurau.

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

 

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

1951–1978

Papakāinga

Ka hoki ngā mahara o Danny (Te Puna) Tūmahai rāua ko Grant (Pakihana) Hawke ki tō rāua whakatupuranga i Ōkahu, i Te Puru o Tāmaki me ō rāua kaumātua, i mua atu i te tahunga o te kāinga rā ki te ahi e te Kaunihera o Tāmaki i te tau 1952. I kīia he anuanu, mō te taenga mai o te Kuini i te tau whai muri mai.

 

1977–1978

He mōtika whenua

Ka homai e Joe Hawke rāua ko Sharon Hawke he tirohanga hōhonu ki tō rāua oranga i mua, i muri hoki i te porotēhi 506 rā ki Takaparawhau.

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

 

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

1979–1999

Te whakaora i te mamae

Ka kōrero a Matt Maihi mō te mamae me te weheruatanga o te hapori o Ngāti Whātua Ōrākei, i waenga i te hunga whai whare kāwangatanga me ngā kaiārahi o te porotēhi. E whakaorahia tonutia ana tēnei mamae, me ngā mamae huhua kua pā ki te hapū mai i ngā tau1820.

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Te tukunga ihotanga me te anamata

Ka kōrero a Rangimārie Rāwiri ki ngā tukanga e whai pānga ana ki ngā take tiriti a Ngāti Whātua Ōrākei me tana whai wāhi atu ki tērā kaupapa. Ka titiro a Ngārimu Blair rāua ko Sharon Hawke ki tua o ngā pōrarurarutanga o mua, ka whakaarotia tētahi oranga nui mō Ngāti Whātua i runga i te whakapono ka taea.

E rangahau tonu ana a Ngāti Whātua Ōrākei i ā rātou hītoria. He mea mahi ēnei whakaputanga ki ngā mātauranga kei a rātou i te wā nei.

He mea whakaputa tēnei rauemi matihiko i te tau 2021 e Ngāti Whātua Ōrākei me Te Manatū Taonga.

© Ngāti Whātua Ōrākei 2021.

Māori