Te Whakataunga Tiriti o Ngati Porou
Ma tenei rauemi paetukutuku e whakaatu nga piki me nga heke o te roanga atu o nga mahi mo te Whakataunga Tiriti a Ngati Porou mai i te tirohanga a Ngati Porou.
Ko Hikurangi te maunga
Ko Waiapu te awa
Ko Ngati Porou te iwi
Ko Ngati Porou tetahi o nga iwi nui o Aotearoa. I te kautetanga o te tau 2013 he ahua 72,000 nga uri whakaheke. Ko ona whenua kei te taha rawhiti o Te Ika a Maui.
I te tau 1840 i tamokohia e etahi o nga Rangatira o Ngati Porou me te Karauna te Tiriti o Waitangi. Ki ta Ngati Porou titiro, he kawenata tenei hei whakatau i te rangatiratanga a te iwi. Heoi ano, kaore te Karauna i whai i tana i oati ai.
I te tau 2010 i waitohua e Ngati Porou me te Karauna te Whakataunga Tiriti o Ngati Porou. Tona tikanga he whakatau i nga nawe a Ngati Porou i uhia ki runga i a tatau na runga ano i nga mahi tinihanga a te Karauna.
Te hitori o Ngati Porou
E rima nga kaupapa matua ka ata arohia:
- Whakapapa: Tipuna, Tuhonotanga, Tuakiri, Ahurea, Hapori, Tikanga, Mana Whenua
- Kaitiakitanga: Te Wa, Horopaki, Tirohanga, Matauranga, Tikanga, Kaitiakitanga
- Mana Motuhake: Tuhonotanga, Tuakiri, Mana, Tautohetohe, Taupatupatu, Tuku Ihotanga, Tino Rangatiratanga
- Turangawaewae: Tuhonotanga, Tuakiri, Ahurea, Hapori, Wahi, Ukiuki
- Whanaungatanga: Whanau, Hapu, Iwi, Whakapapa, Tipuna, Tuhonotanga, Hapori, Manaakitanga, Kotahitanga
Ka noho tuapapa enei kaupapa hei arahi i nga mahi ako.
He mihi
Kaore te tohuto e whakamahia ana e Ngati Porou i roto i tenei rauemi paetukutuku.
I tangohia enei kaupapa matua i: Te Tahuhu o te Matauranga. (2015). Te Takanga o te Wa: Nga Hitori Maori – He Aratohu ma te Pouako Tau 1–8. Te Whanganui-a-Tara: CORE Education.
He mihi tenei ki a Hariata Green koutou ko Lani Keelan-Goldsmith, ko Arihia McClutchie, ko Jacob Wilkins-Hodges, ko Huia Publishers i tautoko mai i tenei kaupapa. Me kore ake koutou hei tautoko i tenei kaupapa.
He mea whakaputa tenei rauemi matihiko i te tau 2020 e Te Runanganui o Ngati Porou me Te Manatu Taonga.
© Te Runanganui o Ngati Porou 2020.