Kōrero: Te orokohanga mai o te ao

Kei tēnā iwi, kei tēnā tōpūtanga tāngata āna kōrero, whakamārama mō te orokohanga o te ao. He pērā ā te Māori. Ko ngā kōrero whakahirahira ka kōrero mō te pō ka awatea, mō te kore ka auaha, te wehenga o te rangi me te whenua, me te puta o ngā koiora ki te ao. Mā te tuku i ngā kōrero i roto i ngā whakatipuranga, ka kitea e orokohanga tonu ana te ao hurihuri nei i a ia anō.

He kōrero nā Te Ahukaramū Charles Royal
Te āhua nui: He whakairo ki te tātahi o Pāpāmoa, e pā ana ki te atua o te moana ki a Tangaroa me āna tamariki

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā kōrero matua mō te orokohanga

He rite te iwi Māori ki ngā iwi puta noa i te ao, arā, he kōrero āna mō te orokohanga o te ao. Ahakoa ngā kōrero a tēnā, a tēnā iwi mō te orokohanga, kei reira ngā ōritetanga. Ko te nuinga ka kōrero mō te neke i Te Kore ki tētahi mea, mai i Te Pō ki Te Ao. Ka kōrero katoa rātou mō te wehenga o Rangi rāua ko Papa, me ngā atua nā rātou te ao kikokiko i waihanga.

Te wehenga o Rangi rāua ko Papa

I te tīmatanga e piri tahi ana a Ranginui rāua ko Papatūānuku, ā, pōkia ai e rāua ā rāua tamariki i te pōuri i waenganui i a rāua. Ka whakatau ngā tamariki me wehe ō rātou mātua e tiaho ai te mārama ki te ao. I muri i te wehenga ka tū ngā tamariki hei atua mō ngā wāhi katoa o te ao tūroa. Hei tauira, ko Tāne te atua o te ngahere, ko Tangaroa te atua o te moana.

Ngā rerekētanga ki ngā kōrero mō te orokohanga

Kei ngā iwi ā rātou ake kōrero mō te orokohanga. Kei ētahi, he tūranga nui tō Tāne kia whakawehe i a Rangi rāua ko Papa. Kei ētahi ka kōrero mō Io te atua nui. Heoi ka tautohetohe ngā tumu kōrero Māori, Pākehā mō Io.

Te orokohanga me te mana whakahou

Ka whakapapa mai te orokohanga o te ao tūroa. Tauiratia ai tēnei āhuatanga i te tipu o te kākano, kia pua mai he pihi, kia puta ki waho ko te aka. Kei ngā tātai whakapapa nei te whakapūmautanga o te āhuatanga e hanga hōu anō ai te koiora.

Te awe o ngā kōrero tuku iho

He maha ngā āhuatanga o te tirohanga a te Māori ki te ao i ahu mai i ngā kōrero mō te orokohanga. Ka noho tauira ngā atua mō ngā whanonga o te tangata, ā, mā te whakaputaputa i ngā kōrero me ngā whakapapa ka auahatia anōtia te orokohanga o te ao.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Te Ahukaramū Charles Royal, 'Te orokohanga mai o te ao', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-orokohanga-mai-o-te-ao (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Te Ahukaramū Charles Royal, i tāngia i te 8 o Pēpuere 2005