Kōrero: Ngā toi ana

Kei ngā taha o ngā ana me ngā rua o Aotearoa ngā toi ana whakahirahira. Ko ēnei ngā toi a ngā tīpuna Māori i tae mai ki Aotearoa i te 700 tau ki mua. 

He kōrero nā Brian Allingham
Te āhua nui: Te Pūtahi Toi Ana Māori o Te Ana

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Kupu whakataki

He whakamīharo ngā kōrero me te hītori o ngā toi ana Māori o Aotearoa. Nō muri mai ka urutau ngā toi ana o tēnā rohe o tēnā rohe.

Ko te nuinga o ngā tānga he mea peita, he mea tā rānei. Ko ētahi ka whakairo, ka hahae, ka wakuwaku hoki i te kōhatu.

E 90 ōrau o ngā toi ana o Aotearoa kei Te Waipounamu. Heoi e takoto huna tonu ana ētahi o ngā ana koiwi ki Te Ika-a-Māui me Te Waipounamu. 

Ngā hoahoa 

Ka whakaatu ngā toi ana i te tangata, i te manu, i te kurī me te waka. Ko ētahi atu tānga, e ai ki te whakaaro, he taniwha, he tipua rānei.

He tino tata ngā toi ana ki te toi tā moko, whakairo, kōwhaiwhai hoki. 

Ngā tae

He rahi ngā putunga rino ōkai, he mea tiki atu hei whakahanumi ki te kōkōwai. Hei mahi i te tae pango, ka whakahanumitia te ahowhare ki te hinu. Ko te kōwhai, te mā me te kikorangi he mea whakaputa mai i te uku, me ētahi anō manawa whenua. Kua kitea he toi ana kikorangi, e ai ki ngā kōrero, engari kāore anō kia tino tuhia ōna āhuatanga.

Te whakaaro o te Pākehā 

He roa te wā e noho huna ana ngā toi ana. Kīhai i arotia ngā toi ana, ā, ka tūkinotia ētahi.

Heoi i te tau 1945 ka tīmata te tohungatā, a Theo Schoon, ki te hopu i ngā toi ana i Te Waipounamu. Mai i te tekau tau 1960 ka whakahaere te hunga whaipara i ngā rangahau toi ana Māori, ā, ka rāhuitia ngā wāhi nei.

I te rautau 2000 he taonga kāmehameha ngā toi ana Māori o Aotearoa. 

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Brian Allingham, 'Ngā toi ana', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-toi-ana (accessed 30 March 2024)

He kōrero nā Brian Allingham, i tāngia i te 22 o Oketopa 2014